مبحث دوم : مربوط به قواعد علوم حديث ، نزد معتزله است . دليل نويسنده ، از طرح اين موضوع ـ آن گونه كه خود بيان مى دارد ـ ، اين است كه برخى معاصران ، پنداشته اند معتزله احاديث آحاد را به هنگام تعارض با عقل ، مطلقا دور مى انداخته اند . اما آن چنان كه وى اظهار مى كند ، با بررسى هاى خود ، به اين نتيجه رسيده كه قواعد حديثى معتزله ، تفاوت چندانى با قواعد حديثى عموم اهل سنّت ندارد و تنها تفاوت آنها در مباحث عقيدتى است ـ چون معتزله عقل را دليل قطعى مى دانند ـ ؛ اما در اين باور خويش ، راه افراط را پيش گرفته اند و آن را به مسائل عقيدتى ظنى و اختلافى هم كشانده اند .
مبحث سوم : بررسى مسئله اعتقادى «رؤيت خدا توسط بندگان در روز قيامت» است كه عقل در مورد آن ، حكمى غير از مضمون روايات آحاد كتب حديثى اهل سنّت در اين زمينه دارد؛ اما از ديدگاه نگارنده ، اين موضوع ، وهم و پندارى بيش نيست و آنچه در اين باره دليل عقلى قاطع انگاشته شده ، دليل ظنّى و اختلافى است كه به هيچ وجه نبايد آن را معيار و ميزان روايات (ولو ظنى) قرار داد .
در اين مبحث ، ادله معتزله و در رأس آنها قاضى عبد الجبار ، در مسئله رؤيت ، به صورت مبسوطى مورد بررسى و نقد قرار گرفته است .
مقاله نهم : معجم مؤلفات الحافظ على بن المفضّل المقدسى المالكي
محمد بن تركى التركى
ابن مفضّل مقدسى از حفّاظ مشهور و كثير التأليف اهل سنّت است كه برخى آثار او دست مايه تأليف كتب و آثار مشهورى گرديده است . به عنوان نمونه ، كتاب «تذكرة الحفاظ» ذهبى در تأليف خود ، وامدار كتاب ابن مفضّل در طبقات حفّاظ است . با وجود كثرت تأليفات وى در اثر گذارى آنها در آثار بعدى ، تحقيق مستقلى در مورد كتب وى وجود ندارد و از اين رو نويسنده ، به نگارش اين مقاله ، دست يازيده است .
نخست درباره زندگى ابن مفضّل ، جايگاه عقلى اساتيد و شاگردان او و اقوال علما درباره وى ، توضيحاتى داده است و پس از آن ، تأليفات ابن مفضل را به ترتيب حروف الفبا آورده است و در ذيل هر يك از آثار ، سعى كرده ، اطلاعات زير را بياورد :
