گفتگو با دكتر غلامرضا صديق اورعي - صفحه 172

تحملش را دارند و خيلى در مقابل آن موضع نمى گيرند ، به آن ها بگوييم ؛ يعنى جامعه پذيرى تدريجى كه اول محبت جلب كنيم و بعد اطلاعات بدهيم . پس ما مى فهميم كه اين «محبت ، پذيرش پيام را افزايش مى دهد» كه در گزاره هاى روان شناسى اجتماعى و در بحث تغيير نگرش ها مكررا بحث شده و شواهد تجربى زيادى برايش فراهم شده ، به وسيله اين حديث ، تأييد مى شود؛ يعنى در واقع مطلبى گفته كه مى توان گفت مفروض ، پذيرش آن جمله نظرى بوده است . كسى اين حرف را مى زند كه آن جمله را قبول دارد و اگر قبول نداشت كه محبت ، پذيرش پيام را بالا مى برد يا مى پذيرفت كه هيچ تأثيرى ندارد ، يا پذيرفته بود كه برعكس ، اصلاً تأثير بدى مى گذارد ، به اين شيوه وارد بحث تبليغ و ترويج تشيع نمى شد و به راه ديگرى مى رفت . بخش دوم حديث هم چنين است : «فَحَدَّثهم بما يعرفون؛ آن چيزى را كه آنان نيكو مى دانند ، به آن ها مى گويد» كه بحث از هماهنگى بين پيام و زمينه هاى قبلى مخاطب است .
در روايتى ديگر آمده : «همه فريضه ها با اقامه امر به معروف و نهى از منكر ، برپا مى شود» . خب ما در جامعه شناسى مى دانيم كه قوام نظم ، يعنى رعايت هنجارها ، به دو فرآيند جامعه پذيرى و كنترل اجتماعى است. ما پيش تر بررسى كرده ايم كه با توجه به هنجارهاى دينى ، در محيط دينى ، امر به معروف و نهى از منكر ، همان جامعه پذير كردن و كنترل اجتماعى است . پس اين كه گفته فرايض به وسيله امر به معروف و نهى از منكر اقامه مى شود ، يعنى در واقع جامعه پذيرى و كنترل اجتماعى ، باعث مى شود كه هنجارها رعايت شوند . پس نظم در جامعه ، قائم به امر به معروف و نهى از منكر است و براساس زبان جامعه شناسى ، به اين معناست كه فرآيندهاى اصلى مؤثر بر نظم ، جامعه پذيرى و كنترل اجتماعى مى باشد . اين ، در واقع استفاده از احاديث ، براى رشد انديشه جامعه شناسانه است .
در كتاب وسائل الشيعه حديث شماره 21320 ، امام صادق عليه السلام در روايتى به نقل از وصيت حضرت امير فرموده است : «هرگاه بلايى آشكار شد ، ثروتتان را فداى جانتان كنيد ، و هر گاه بلايى نازل شد ، جانتان را فداى دينتان كنيد . بدانيد هلاك شونده كسى است كه دينش هلاك شده باشد ، و جنگ زده كسى است كه دينش مورد حمله قرار گرفته باشد . هان! بعد از بهشت نيازى نيست ، و بعد از دوزخ نيازمندى قطعى است . آن كس كه در بند دوزخ است ، آزاد نمى شود ، و از زيان هايش نجات نمى يابد» .
در جامعه شناسى و بحث فرهنگ ، مسأله اى مطرح مى شود تحت عنوان «سلسله مراتب

صفحه از 181