آنيم تا حد امكان ، نحوه ارتباط محتمل اين دو حوزه را مورد بحث و بررسى قرار دهيم .
در خصوص احاديث و روايات دينى ، ابتدا بايد گفت كه اين مجموعه ، به دليل داشتن ابعاد كثير ، مى تواند كانون مطالعات متنوعى قرار گرفته و مطالعات بين رشته اى پرگستره اى را زمينه سازى كند. به اعتقاد برخى انديشمندان ، فرق مضامين ، دعاوى و گزاره هاى دينى و علمى ، اين است كه اطلاعات علمى تا حدى تفكيك شده ، متمايز و داراى قلمرو اختصاصى قابل تشخيص هستند ، و علمْ ابعاد مختلف پديده را تجزيه كرده و هر بعدى را با رويكرد و روش خاص و از منظرى متناسب مورد مطالعه و بررسى قرار مى دهد . به همين دليل ، يكسونگرىِ معرفت شناختى و روش شناختى ، پيامد گريزناپذير مطالعات علمى است . اين واقعيت ، هر چند به دلايلى نشانه نقص و كاستى مطالعات علمى است ، پذيرش آن ، به دليل محدوديت قلمرو و عدم امكان همه سونگرى از منظر يك علم خاص ، لازمه قهرىِ هر نوع مطالعه علمى به شمار مى آيد .
در مقابل ، اطلاعات و مضامين دينى ، به هم آميخته ، تفكيك ناشده يا در مواردى تفكيك ناپذير است. يك حديث گاه داراى ابعاد حقوقى ، اخلاقى ، روان شناختى ، جامعه شناختى ، تاريخى ، فيزيكى ، متافيزيكى ، هنرى و... است و به همين دليل ، اتخاذ رويكردهاى چندرشته اى يا ميان رشته اى براى مطالعه اين عرصه ، ضرورت حتمى و قطعى دارد. بهره گيرى از مطالعات و يافته هاى جامعه شناسى در تفسير حديث نيز در همين رابطه معنا مى يابد .

2 . بررسى رابطه جامعه شناسى و حديث از دو ديدگاه

رابطه جامعه شناسى و حديث را از دو منظر مى توان بررسى كرد : يكى اين كه جامعه شناسى به عنوان يك علم اعم از تبيينى و تفهمى ، با حديث به عنوان پديده اى فرهنگى وميراثى كهن و تاريخى و مجموعه اى دربردارنده باورها ، ارزش ها، هنجارها ، آيين ها ، سنت ها و رسوم دينىِ مورد احترام جامعه مؤمنان ، چه رابطه اى دارد؟ براى مثال ، مطالعه در مورد اوضاع و شرايط و عصر و زمان صدور احاديث ، و به عبارتى مطالعه در خصوص ابعاد وجودشناختى حديث كه بى شك در شكل گيرى آن تأثير و مدخليت داشته است ، يا مطالعه حديث به عنوان محصول و ثمره كنش متقابل امام معصوم عليه السلامبا مردم عصر وزمان خود يافضاى اجتماعى ـ