اوست . . . . اما آنچه پيش از اينها به چشم مى آيد و بر صراحت لهجه ايشان دلالت دارد ، دو مورد است :
اميرمؤمنان عليه السلام در حكمت 238 مى فرمايد : تمام زن ، شر و بدى است ، و بدتر از همه ، آن كه مرد مجبور است زن بگيرد . . . .
دوم ، نقص عقل اوست .
بنابراين ، منظور حضرت امير عليه السلام ، مذمت زن نيست ، بلكه بيان يك واقعيت در خلقت است ؛ يعنى قانون تكوين و بقاى نسل انسان اقتضا مى كند كه زايمان وجود داشته باشد . خداوند ، اين وظيفه را برعهده زن گذاشت و لوازم آن را نيز به او عنايت كرد . يكى از لوازمش عشق و عاطفه قوى است كه مرد را از آن محروم ساخته ، و ابزار ديگرش ضعف عقل است . براى اين كه درد زايمان قابل تحمل باشد ، ضعف عقل لازم است . ۱
يكى ديگر از شارحان سخنان امام على عليه السلام گفته است :
امام على به شخصيت و مقام زن احترام مى نهاده است . . . . اما به حكم سنّت رسول اللّه و تجارب شخصى ، و باتوجه به وضع روحى و جسمى و وظايف فيزيكى زن ، با شركت دادن او در تكاليف و مسئوليت هاى ويژه مردان ، مخالفت مى كرد و مخصوصا بعد از آن كه عايشه ، اُم المؤمنين ، در مدينه موجبات عصيان مردم و قتل خليفه ، عثمان ، را فراهم آورد ، . . . در اين عقيده راسخ تر شد و دخالت زنان در وظايف خاص مردان را به كلى مردود شمرد . ۲
ب . نفى مطلق
برخى چنين سخنانى را ستمى بر زن و ظلمى در حقِ امام عليه السلام تلقى كرده اند . البته وضعيت تاريخى باعث اين امر شده است . اينان بيشتر ، جنگ جمل را سبب صدور اين سخنان دانسته اند ، و البته گفته اند كه اين رأىِ شخصى امام على عليه السلام است و
1.مصطفوى ، سيدجواد ، پرتوى از نهج البلاغه ، ص ۱۲۵ ـ ۱۲۲ .
2.مشايخ فريدنى ، محمد حسين ، نظرات سياسى در نهج البلاغه ، ص ۶۹ ـ ۶۸ .
