را كه برخى از سخنان بدان اشاره دارد ، در حيات پيشوايان دينى نمى توان سراغ گرفت . حضور زنان در عرصه هاى تعليم ، ۱ فعاليت هاى اجتماعى ، ۲ پيكارها و نبردها ۳ در جامعه اسلامى آن روزگار ، آشكارا به چشم مى خورد .
3 . جعل و تحريف
تأثير فرهنگ هاى غير دينى و مسئله جعل و تحريف ، در بررسى احاديث جايگاهى ويژه دارد . از آنچه در طول چند قرن بر حديث گذشته نبايد بى اعتنا گذشت ؛ چه بسا در پژوهش ها معلوم گردد كه پاره اى از آنچه ما از دين مى شناسيم ، غير دينى است ، و در خلال قرون ، از فرهنگ هاى ديگر به فرهنگ ما سرايت كرده است . در اين جا به برخى نمونه ها اشاره مى شود :
يك . طبرى ، خطيب بغدادى ، ابن عساكر و راغب اصفهانى آورده اند كه وقتى خبر مرگ رقيه ، دختر پيامبر صلى الله عليه و آله ، به وى رسيد ، فرمود : «الحمد للّه ! دفن البنات من المكرمات ؛ ۴ سپاسْ خدا را ! به گور كردن دختر ، نشانه بزرگوارى است» . همچنين فرمود : «نعم الختن القبر ؛ قبر ، خوبْ دامادى است!» .
دو . ابوهريره از پيامبر نقل كرده كه «شومى در سه چيز است : مَركب و زن و خانه» . اين از مَثَل هاى رايج قبل از اسلام بود ، و عايشه بدان اعتراض كرد كه پيامبر فرمود : «اهل جاهليت چنين مى گفتند» . راوى ، اين قسمت از سخن پيامبر را نقل نكرده است . ۵
1.«زنان ، تحصيلات و برداشت هاى دينى» ، مجله پيام زن ، شماره ۲۲ ، ص ۲۷ ـ ۲۶ .
2.«مشاغل زنان در عصر رسالت» ، همان ، شماره ۴۰ ـ ۳۸ .
3.ابن سعد ، الطبقات الكبرى ، ج ۸ ، ص ۴۱۵ .
4.آلبانى ، محمدناصرالدين ، سلسلة الأحاديث الضعيفة والموضوعة ، ص ۲۲۰ ـ ۲۱۱ .
5.زركشى ، بدرالدين ، الإجابة لإيراد مااستدركته عائشة على الصحابة ، ص ۱۱۷ ـ ۱۱۴ .
