انديشوران شيعه نيز همواره بر خود واجب مى دانستند كه ضمن ترويج و دفاع از انديشه استوار شيعى، نقدها و شبهات وارده را پاسخ گويند.
شبهه افكنى در محدوده انديشه اختصاصى شيعه در تمام دوران ها به شيوه هاى گوناگون وجود داشته است. در عصر حاضر نيز چون گذشته اين روند، با سرعتى بيشتر، ادامه يافته است. تحولات سياسى ـ فرهنگى نيز در كشورهاى شيعى بر شبهه افكنى هاى گسترده مخالفان دامن زده است.
در ميان مباحث ياد شده، مسائل مربوط به مهدويت از اهمّيت ويژه اى برخوردار است و هر روزه هجمه هاى سفسطه گرايانه اى به مباحث ولادت، طول عمر و بويژه غيبت امام عصر عجّل الله تعالي فرجه الشريف در قالب هاى گوناگون از جانب مخالفان رخ مى نماياند.
سامان يافتن كتاب‌هاى متعدد در تبيين مسأله غيبت، از دير باز تا كنون، در جهت پاسخگويى به شبهات مطرح در اين موضوع بوده است؛ به گونه اى كه هر كتاب غيبت به دنبال رفع يكى از شبهات در زمينه غيبت امام عصر بوده است. از اين رو، غيبت نگارى، در يک گستره زمانى، سال‌ها پيش از رخداد غيبت توسط نويسندگان و محدثان شيعى آغاز و تا به امروز ادامه داشته است. ^۱
اين پژوهش بر آن است تا به بحث «غيبت»، چگونگى و ابعاد آن در ميراث کهن بپردازد. و با بررسى روايات ريشه ها و بن مايه هاى غيبت را نخست گزارش وسپس ارزيابى و تحليل کند. و بدين سان، به پرسش زير پاسخ خواهد گفت:
انديشه غيبت از چه زمانى در سنت راه يافته است؟ به عبارت ديگر، آيا اين انديشه در سنت، ديرينه اى بس کهن دارد و يا در سده سوم در تفکر شيعى راه يافته است؟
سؤال ياد شده، برگرفته از شبهات جديد برخى از عالمان اهل سنت، و دگرانديشان عصر حاضر است. آنان بر اين باورند که غيبت، ساخته و پرداخته عالمان شيعى در سده سوم هجرى است؛ چه اين‌که با شهادت امام حسن عسکرى عليه السلام، عالمان شيعى دريافتند که جامعه شيعى با بحرانِ امامت روبه‌رو گرديده است. از اين رو، براى برون رفت از اين بحران، مسأله غيبت را بنيان نهادند. اين شبهات و نظاير آن، در صورتى صحيح خواهد بود که هيچ خبر و اثرى در کلامِ معصومان وجود نداشته باشد. طبق اين شبهات، بايد تمام آثارى که به مسأله غيبت پرداخته اند، پس از سده سوم نگارش يافته باشد.
به صورت تفصيلى بخشى از شبهات غيبت در آثار مخالفان، ^۲ در چند ساله اخير، اين چنين است: