آن آمده بود و از سوى ديگر، وفادارى جابر به اهل بيت عليهم السلام در عمر پر برکت و طولانى ايشان ثابت
شده است.
اما سه روايات ديگر، ضعف هاى جدى دارند. وجود وضاع و حديث سازى چون «محمد بن عبدالله بن المطلب شيبانى» در روايت عمار و بيان اسرار ويژه، مانند غيبت و اسامى امامان، در جمعى که دشمنان اهل بيت حاضرند، در روايت بريدة الاسلمى ما را از پذيرش اين روايات باز مى دارد.
بنا بر اين از جمع بندى روايات صحابه به دست مى آيد که:
1. شمار روايات نبوى صادر شده درباره غيبت ـ که از غير طريق امامان رسيده است ـ بسيار اندک بوده و کمتر از شمار انگشتان يک دست است.
2. اسناد بيشتر اين روايات ضعيف است.
3. تنها حديث صحيح (البته على التحقيق) روايت اول است که در کمال الدين آمده است و راوى آن جابر بن عبدالله انصارى است.
4. با اين تعداد روايت نمى توان گفت که پيامبر مسأله غيبت را براى جامعه به صورت عمومى بازگو کرده باشند.
بنا بر اين شواهد، پيامبر خدا در هيچ جمع و جلسه عمومى درباره غيبت سخن نگفته اند. نهايت مطلبى را که مى توان پذيرفت، آن است که رسول خدا براى بعضى از خواص، به صورت کلى و رمزگونه به
اصل غيبت اشاره کرده اند که در اين‌صورت اصحاب سرى چون جابر بن عبدالله انصارى نيز از آن
آگاهى داشته اند.
2. غيبت در کلام اميرالمؤمنين عليه السلام
در روايات علوى نيز به اصل مسأله غيبت اشاره و گاه، تصريح شده است؛ ۱ اما شمار اين روايات و فضاهاى صدور آنها تأمل برانگيز است. با وجود تعدد اين روايات، راويان آنها تنها چهار نفرند که عبارت‌اند از اصبغ بن نباته ۲ ، کميل بن زياد ۳ ، حُذَيفة بن يَمان ۴ و فردى ثقه از شيعيان امام على. ۵
اصبغ بن نباته تميمى حنظلى مُجاشِعى در شمار شُرطة الخَميس (نيروهاى ويژه)، فرماندهان و از معتمدان امام على عليه السلام است که تا مرز مرگ و شهادت با امير مؤمنان پيمان بسته بود. ۶
1.. بخشى از روايات علوى به اصل وجود قائم يا ثواب انتظار بر فرج، اشاره شده است. ( کمال الدين، ص۶۴۵، ح ۶) و حتى در بعضى روايات به صورت ضمنى و اشاره اى به لوازم غيبت پرداخته شده است، الأمالي (شيخ مفيد)، ص۲۳۳، ح ۴ ).
2.. الكافي، ج۱، ص۳۳۸، ح ۷؛ الغيبة (نعماني)، ص۶۰، ح ۴ و ص۱۴۰، ح ۱؛ کمال الدين، ص۲۸۸، ح ۱ ، و ص۳۰۲، ح ۹ و ص۳۰۳، ح ۱۵.
3.. کمال الدين، ص۲۸۹، ح ۲ و ص۲۹۲؛ الخصال، ص۱۸۷؛ الارشاد، ج۱، ص۲۲۷؛ الامالي (مفيد)، ص۲۴۷، ح ۳؛ خصائص الائمه، ص۱۰۵.
4.. فضائل أميرالمؤمنين (ابن شاذان)، ص۶۸.
5.. ر.ک: الکافي، ج۱، ص۳۳۵، ح ۳ و ص۳۳۹، ح ۱۳؛ الغيبة (نعمانى)، ص۱۳۶، ح ۲.
6.. دانشنامه اميرالمؤمنين عليه السلام، ج۱۲، ص۶۹ ـ ۷۱.
