بن مايه های غيبت امام عصر(عج) در روايات - صفحه 174

در ميان اين راويان، زرارة بن أعين و مفضل بن عمر و پس از اين دو، ابو بصير بيشترين حديث غيبت را از امام صادق نقل کرده اند.
سه راوى نيز به صورت مشترک، از صادقين( روايات غيبت را گزارش کرده اند که عبارت‌اند از: أبو بصير، زرارة و محمد بن مسلم ثقفي. شايد همين اشتراک ها سبب شده بعضى از روايات ـ که از جهت متنى يکى است ـ در نقلى به امام باقر و در نقل ديگر به امام صادق نسبت داده شود؛ به عنوان نمونه به اين متن توجه کنيد:
... عن ابْنِ بُکيرٍ، عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللهِ( يقُولُ: إِنَّ لِلْقَائِمِ غَيبَةً قَبْلَ أَنْ يقُومَ إِنَّهُ يخَافُ وَ أَوْمَأَ بِيدِهِ إِلَى بَطْنِهِ يعْنِي الْقَتْل؛۱زراره گويد: شنيدم مى فرمود: به راستى قائم عليه السلام پيش از آن‌که قيام کند، غيبتى دارد؛ زيرا بر جان خود مى ترسد و با دستش اشاره به شکمش کرد، يعنى از کشتن.
متن حديث فوق در حدود نُه بار از زراره با اسناد مختلف، در کتاب هاى گوناگون نقل شده است. ۲ تعدد نقل يک متن واحد قابل بررسى است. مطلب آخر، اين‌که در اسناد روايات امام صادق در مسأله غيبت، تعداد قابل توجهى از اسناد صحيح و يا موثق هستند؛ به گونه اى که يقين به صدور حاصل گرديده و افزون بر آن، خواننده اطمينان مى کند که بناى امام آن بوده که مباحث غيبت را پررنگ ‌تر از گذشته بيان نمايد.

موضوعات روايات

تنوع مطالب موجود در روايات امام صادق گوياى آن است که آن حضرت به زواياى مختلفى از غيبت اشاره کرده اند تا بدين روش مخاطبان را از چند و چون غيبت آگاه ساخته و زمينه آمادگى براى مدتى به دور از امام زيستن را فراهم آورند.
موضوعات اصلى در روايات آن امام را مى توان در موضوعات زير مشاهده کرد:
1. وقوع يقينى غيبت، ۳
2. اوصاف غيبت: (مانند طولانى بودن دوران غيبت، ۴ دوگانه بودن آن، ۵ عدم دستيابى به امام، ۶ حيرت و گرفتارى هاى شيعه در عصر غيبت ۷

1.. الکافي، ج۱، ص۳۴۰، ح ۱۸.

2.. در بعضى موارد زراره شنيده خود را به امام باقر عليه السلام نسبت مي‌دهد ( الغيبة (نعمانى)، ص۱۷۶، ح ۱۹ و ص۱۷۷، ح ۲۰؛ کمال الدين، ص۴۸۱، ح ۹) و در بعضى موارد به امام صادق عليه السلام ( الکافي، ج۱، ص۳۳۷، ح ۵ وص ۳۳۸، ح ۹؛ کمال الدين، ص۳۴۲، ح ۲۴).

3.. ر.ک: الکافي، ج۱، ص۳۳۶، ح ۳ وص۳۳۸، ح ۱۱ وص ۳۴۰، ح ۱۶؛ الغيبة (نعمانى)، ص۱۵۱، ح ۹ و ص۱۸۸، ح ۴۱؛ کمال الدين، ص۳۴۷، ح ۳۵ و ص۳۴۲، ح ۲۳ و ص۴۸۱، ح ۱۱؛ الغيبة (طوسى) ، ص۳۳۷، ح ۲۸۵؛ بحار الأنوار، ج۴۲، ص۷۹، ح ۸ و ج۵۱، ص۱۴۵.

4.. الغيبة (طوسى)، ص۱۶۱، ح ۱۲۰.

5.. الکافي، ج۱، ص۳۳۹، ح ۱۲ وص ۳۴۰، ح ۱۹ و ح ۲۰.

6.. همان، ج۱، ص۳۳۳، ح ۱ وص ۳۳۷، ح ۶.

7.. کمال الدين، ص۳۴۵، ح ۳۱ وص ۳۴۷، ح ۳۶.

صفحه از 184