نامه علي عليه السلام به شيعيانشان و گونه تقطيع شده آن در نهج البلاغه
حميدرضا صراف ۱
چکيده
نهج البلاغه يکي از کتب مهم حوزه معارف اسلامي است که سيدرضي، نويسنده آن، برخي از کلمات حضرت علي عليه السلام را در آن جمع آوري کرده است. اين کتاب ـ که از زمان نگارش آن تا کنون مورد توجه قرار داشته ـ با کاستيهايي نيز روبهروست که آورده شدن برخي از کلامها به صورت تقطيع شده در اين کتاب، يکي از آنهاست. در اين مقاله به معرفي نامهاي از حضرت علي ( ـ که قسمتهايي از آن به صورت قطعه قطعه در نهج البلاغه آمده است ـ پرداخته شده و پس از شناسايي قطعههاي آورده شده در نهج البلاغه، به برخي از پيامدهاي اين تقطيع اشاره شده است.
کليد واژهها: علي عليه السلام، نهج البلاغه، سيد رضي، استناد، تقطيع.
درآمد
کلام حضرت علي عليه السلام، اعمّ از خطبهها، نامهها و غيره، در زمان خود حضرت و پس از ايشان مورد توجه بوده است و کتابهايي نيز در اين باره نگاشته شده است. ۲ يکي از اين کتابها توسط سيد رضي با عنوان نهج البلاغه به نگارش درآمده که بنا بر گفته خود سيد رضي، همه کلمات حضرت (در آن جمعآوري نشده است. ۳ هر چند اين کتاب، نوشتهاي مهم در اين حوزه است، ليکن با کاستيهايي نيز روبهروست که عدم ذکر سند براي بسياري از کلمات در اين کتاب يکي از آنهاست که قرنها بعد، کتابهايي نيز براي جبران اين مسأله به نگارش در آمده است. ۴ آوردن برخي از کلمات علي (در اين کتاب، به صورت تقطيع ۵ شده، از کاستيهاي ديگر اين کتاب است که براي جبران اين مورد نيز
1.دانشجوي دکتري قرآن و حديث دانشگاه تهران.
2.. براي اطلاع از برخي از کتابها در اين باره، ر.ک: مصادر نهج البلاغة و اسانيده، ص۶۱ ـ۱۰۴؛ المدخل إلي علوم نهج البلاغة، ص۲۰۳ـ۲۱۰.
3.. ر.ک: نهج البلاغة، مقدمه مؤلف.
4.. براي مثال، ر.ک: مصادر نهج البلاغة و اسانيده؛ استناد نهج البلاغة.
5.. در باره تقطيع، ر.ک: الرعاية، ص۱۵۵ ـ ۱۵۶؛ مقباس الهداية، ج۳، ص۲۵۴ـ۲۵۷.