ـ نامه ۶۲: «امّا بعد، فإنّ الله سبحانه بعثَ محمّداً صلّي الله عليه و آله نذيراً للعالمين... و انّ اَخا الحرب الأرق و مَن نام لم يُنم عنه و السّلام».
تمام موارد فوق در منابعي که نامه علي عليه السلام به شيعيانشان به صورت نامه‌اي کامل آمده است، هرچند با تفاوت، جزء محتويات آن نامه است و در مصادر کلمات علي عليه السلام، تا جايي که بررسي شد، به موضوعي غير از موضوع مذکور مستند نشده است. ۱ در نهج البلاغه، جداي از موارد ياد شده، مواردي نيز وجود دارد که محتمل است در اصل از اين نامه أخذ شده باشد که به برخي از آنها اشاره مي‌شود:
ـ خطبه ۳۰: «لَو أمرتُ به لکنتُ قاتلاً... و لِلّه حکمٌ واقعٌ في‌المستأثر و الجازعِ».۲ـ خطبه ۲۲۹: «و بَسطتم يدي فکففتها و مدَدَ تموها فقبضتُها ثمّ تَداککتم علي تداک الإبل الهيمِ... و تحاملَ نحوها العليلُ و حَسَرتْ إِليها الکعاب».۳ـ حکمت ۱۶۶: «لايعابُ المرءُ بتأخير حقّه انّما يعابُ من أََُخذ ما ليسَ له».۴ـ حکمت ۱۶۹: «قد أضاءالصّبحُ لذي عَينين».۵ـ حکمت۲۰۲: «لا و لکنّکما شريکان في القوّة و الاستعانةِ و عونان علي العجزِ و الأودِ».۶
تک تک موارد فوق، هر چند در برخي از منابعي که نامه علي عليه السلام به شيعيانشان ذکر شده، وجود ندارد، ليکن در برخي از منابعي که نامه مذکور آمده است، جزء محتواي نامه آمده است (هرچند با تفاوت) و قطعات مذکور در نهج البلاغه ممکن است از يکي از نقل‌هاي اين نامه گرفته شده باشد. اين نکته قابل توجه است که برخي از قسمت‌هاي نامه مذکور در موقعيت‌هاي ديگري نيز از جانب علي عليه السلام نقل شده است ۷ و موارد فوق نيز ممکن است از کلام ايشان در مواضعي ديگر أخذ شده باشد.
اشتباه برخي از محققان در منبع‌يابي
برخي از محققان نهج البلاغه، خطبه 238 را از جمله مواردي معرفي کرده‌اند که از نامه علي عليه السلام به شيعيانشان تقطيع شده است. ۸ اين، در حالي است که حداقل، اکثر اين خطبه قسمت‌هايي از خطبه‌اي است که حضرت علي عليه السلام پس از شنيدن حيله عمرو بن العاص با ابوموسي اشعري بيان کردند. ۹ هر چند قسمت ابتدايي خطبه (جفاةٌ طغامٌ و عبيدٌ أقزام... و لا من الذينَ تبوَّؤوا الدارَ) و نيز جمله انتهايي خطبه، (ألا ترون إلي بلادکم تُغزي و إلي صفاتکم تُرمي)، با قسمت‌هايي از نامه علي عليه السلام به شيعيانشان تشابه
1.. غير از يک مورد که به اشتباه، استناد داده شده و در ادامه مقاله بررسي خواهد شد.
2.. ر.ک: کشف المحجة، ص۲۵۰ـ۲۵۱ (با تفاوت‌هايي).
3.. ر.ک: همان، ص۲۵۱ (با تفاوت‌هايي)؛ الغارات، ج۱، ص۳۱۰ (با تفاوت‌هايي)؛ المسترشد، ص۴۱۸ (با تفاوت‌هايي).
4.. ر.ک: کشف المحجة، ص۲۴۸: (ليس يعاب...).
5.. ر.ک: همان، ص۲۶۶: (و أضاء الصبحُ...)؛ الغارات،ج۱، ص۳۱۷ (قد بيّن الصبحُ...).
6.. ر.ک: کشف المحجة، ص۲۵۲ (با تفاوت‌هايي).
7.. براي مثال، ر.ک: مصادر نهج البلاغة و اسانيده، ج۱، ص۴۱۰؛ الارشاد، ج۱، ص۲۴۴ ـ ۲۴۵؛ أنساب الأشراف، ص۲۳۶؛ الجمل، ص۴۹؛ بهج الصباغه، ج۹، ص۵۱۶ ـ ۵۱۷.
8.. ر.ک: مصادر نهج البلاغة و اسانيده، ج۱، ص۴۱۰؛ ج۳، ص۱۷۶.
9.. ر.ک: تمام نهج البلاغه، ج۴، ص۵۶۷ ـ ۵۷۳.
