محدوده مجاز تنبيه‌بدني کودکان ازمنظر روايات اهل بيت عليهم السلام

دکتر محمدرسول آهنگران ^۱

چکيده

با مسلم بودن اصل عدم جواز تنبيه بدني اطفال، اين عمل به حکم دلايل شرعي در سه صورت جايز است که عبارت‌اند از: 1. ولي نسبت به فرزند، 2. ولي نسبت به يتيمي که تحت سرپرستي اوست، 3. معلم نسبت به شاگرد. و در هر مورد، محدوديت‌هايي وجود دارد که از جمله مهم‌ترين آنها، رعايت هدف تأديب و تربيت و پرهيز از انگيزه‌هاي نفساني، مانند غضب است که در صورت انجام اين عمل با هدفي غير از تأديب و تربيت، تنبيه کننده مرتکب عمل حرام شده و قابل مجازات تعزيري است.
علاوه بر اين محدوديت، محدوديت سني هم مطرح است و آن، اين که کودک در سنّي باشد که اين عمل بر روي او اثر تربيتي داشته باشد و اگر در سنيني باشد که قدرت تشخيص او کامل نشده، تنبيه‌بدني با هدف تربيتي صورت نمي‌گيرد و از اين رو، حرام خواهد بود و اما نسبت به معلم نيز اين محدوديت مطرح است که حداکثر تنبيه‌بدني مجاز از سوي او به مقدار سه ضربه است و بيشتر از آن، جايز نيست. با توجه به اين که تنبيه‌بدني مجاز، فقط با هدف تأديب و تربيت است، اين مسأله شکل، نحوه و دفعات را نيز با محدويت مواجه کرده؛ چنان‌که در اين خصوص رعايت شرايط ويژه هم الزامي است.

کليد واژه‌ها: زدن کودک، تأديب، تنبيه‌بدني، تعزير، حدّ.

درآمد

امروزه بسياري از صاحب‌نظران، بويژه روانشناسان، با تنبيه‌بدني به طور کلي، اظهار مخالفت مي‌نمايند و اين مخالفت، بخصوص در مورد اطفال با تأکيد بيشتري همراه است.
در اينجا بايد ديد که از نقطه نظر شريعت اسلام، بر اساس منابع فقهي، تنبيه‌بدني چه حکمي دارد؟
در صورت جواز، چه محدوديت‌هايي در اين باره وجود دارد؟ محدوديت‌هايي احتمالي از جهات مختلف