عنوان دابة الارض در منابع حديثي شيعه
مجموعه احاديثي که به تفسير دابة الارض و مصداق آن مربوط مي‌شوند، در الکافي، يک حديث ۱ و در بحار الأنوار با حذف مکررات، تعداد چهل حديث ۲ و در تفسير علي بن ابراهيم قمي، چهار حديث ۳ و در تأويل الآيات الظاهرة، پنج حديث است. ۴
در منابع ديگر نيز به رواياتي از اين دست برمي‌خوريم. اين نوشتار، ضمن استقصاي همه رواياتي که براي دابة الارض مصداقي تعيين نموده‌اند، در صدد است که هر مورد را مصدريابي کرده و به منابع آن ارجاع دهد.
رواياتي که براساس آنها حضرت اميرمؤمنان عليه السلام از خود به عنوان دابة الارض تعبير نموده‌اند
1. مُحَمَّدُ بْنُ يحْيى وَ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ جَمِيعاً، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ، عَنْ عَلِي بْنِ حَسَّانَ قَالَ: حَدَّثَنِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ الرِّياحِي، عَنْ أَبِي الصَّامِتِ الْحُلْوَانِي، عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عليه السلام... و قال أمير المؤمنين: أنا قسيم الجنة و النار لا يدخلها داخل إلا على أحد قسمين... و الدابة التي تكلم الناس. 5
ابو صامت حلواني از امام محمد باقر عليه السلام روايت کرده است: امير مؤمنان عليه السلام فرموده‌اند: که من تقسيم کننده بهشت و دوزخ بوده و کسي جز به يکي از آنها داخل نمي‌شود... . و دابه‌اي هستم که با مردم سخن خواهد گفت.
2. محمد بن العباس، قال: حدثنا جعفر بن محمد الحلبي، عن عبد الله بن محمد الزيات، عن محمد ابن عبد الحميد، عن مفضل بن صالح، عن جابر بن يزيد، عن أبي عبد الله الجدلي، قال: دخلت على علي عليه السلام، فقال: «أنا دابة الأرض». 6
ابو عبدالله جدلي گفت: روزي خدمت علي عليه السلام رسيدم، امام فرمود: من دابة الارض هستم.
3. حَدَّثَنَا عَلِي بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَاتِمٍ، عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ إِسْحَاقَ الرَّاشِدِي، عَنْ خَالِدِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ عَبْدِ الْكَرِيمِ بْنِ يعْقُوبَ الْجُعْفِي، عَنْ جَابِرِ بْنِ يزِيدَ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْجَدَلِي قَالَ:
1..الکافي، ج۱، ص۱۹۷.
2.. بحار الأنوار، ج۶، ص۳۰۰، ۳۰۳، ۳۰۴ و ۳۱۲؛ ج۷، ص۴۵؛ ج۸، ص۲۵۶؛ ج۹، ص۲۰۴؛ ج۱۸، ص۳۷۷؛ ج۲۵، ص۲۵۳؛ ج۲۶، ص۳۱۷؛ ج۳۹، ص۲۴۲ ـ ۲۴۳؛ ج۴۰، ص۵۷؛ جص ۴۱، ص۵؛ ج۵۲، ص۱۰، ۱۹۴، ۲۳۴ و ۲۷۵؛ ج۵۳، باب ۲۹. کتاب کنز الجامع الفوائد، تأليف شيخ علي بن سيف بن منصور است و اکنون در دسترس نيست. (بحار الأنوار، ج۱، ص۱۲)
3.. تفسيرالقمي، ج۱، ص۱۹۸؛ ج۲، ص۱۳۰، ۱۳۱ و ۴۰۰.
4.. تأويل الآيات الظاهرة، ص۴۰۰.
5.. الکافي، ج۱، ص۱۹۷ ؛ بصائر الدرجات، ص۲۰۰.
6.. بحار الأنوار، ج۳۹، ص۲۴۳، به نقل از کنز جامع الفوائد، ج۵۳، ص۱۱۰، به نقل از منتخب البصائر؛ تأويل الآيات الظاهرة، ص۳۹۹.
