«فعل مقيد به اختيار» مغالطه شده است.
سپس علاّمه در توضيح بيشتر استدلال خود، همّت گماشته است (همان: ص 252 ـ 254). ^۱

تحليل و بررسي

اختلاف ديدگاه فخر رازي و علاّمه طباطبايي در اين آيه را نيز بايد در اختلاف ديدگاه اشاعره و شيعه جستجو کرد:

ديدگاه اشاعره

بزرگان اشاعره، با اشعري، بر سر اين مطلب هم داستان هستند که «خير و شر، قضا و قدر الهي است، و ما به خير و شر، شيرين و تلخ تقدير، ايمان داريم و مي‌دانيم که آنچه به ما نرسيده، امکان نداشت که به ما برسد، و آنچه بر سر ما آمده است، امکان نداشت که از ما بازگردد. بندگان براي خود، زيان و سودي را مالک نمي‌شوند، مگر يچزي را که خدا بخواهد (مقالات الاسلاميين: ص 320)».
البته اشعري در اين نظر، پيرو پيشاهنگ اهل حديث، أحمد بن حنبل، است (طبقات الحنابلة: ج 1ص 15 و ر ک السنة: ص40 ـ50). به نظر فخر رازي، خداوند، پيامبر( را از تأسف خوردن بر باقي ماندن کافران بر کفر خويش، باز مي‌دارد؛ زيرا علم و قضاء پيشين الهي، به «کفر کافران» تعلق گرفته است. از اين استدلال مي‌توان نتيجه گرفت که سخن فخر رازي و تبيين وي، کاملاً با مباني اشاعره مطابق است.

ديدگاه شيعه

شيعه، معتقد به قضا و قدر الهي است و اين اعتقاد را، مانع از «توحيد در خالقيت» نمي‌بيند، بلکه يکي از يچزهايي را که خداوند اراده کرده، «مختار بودن انسان» در افعال خويش مي‌داند. از اين رو:
يک- مجموع مقدورات انسان، مقدور خدا نيز هست؛ زيرا قدرتي را که انسان، با آن کاري را صورت مي‌دهد، از آن خود او نيست، بلکه آن را از خداي واجب گرفته و هر آن از او، به انسان فيضي مي‌رسد، طبعاً مقدور انسان، مقدور خود خدا نيز خواهد بود.