من كذب علي متعمداً فليتبوأ مقعده من النار۱؛
هر كس از روي عمد بر من دروغ ببندد، جايگاهش را دوزخ بداند.
همچنين براي جلوگيري از نشر احاديث موضوع، براي كساني كه بر جعلي بودن آنها آگاهي دارند، روايت آنها حرام است، مگر اين‌كه در هنگام روايت، جعلي بودن اين‌گونه احاديث را بيان نمايند. ۲ دليل چنين امري سخن رسول خدا است كه مي‌‌فرمايد:
من حدث عني بحديث يري انه كذب فهو احد الكاذبين۳؛
هر كس از من حديثي را نقل كند در حالي‌‌كه مي‌داند آن، دروغ است، او يكي از دروغگويان است.
بنا بر اين، به علت عواقب و خطراتي كه احاديث جعلي دارند؛ رسول گرامي اسلام در هر دو بعد؛ جعل و نيز روايت و نقل آنها، مردم را به شدت برحذر داشته‌اند، ولي با اين حال، افرادي با انگيزه‌هاي مختلف ۴ ، دست به‌جعل و وضع احاديث زدند و سرنوشت دنيا و آخرت خود را به تباهي كشاندند و به جايگاه و اعتبار احاديث خدشه وارد كردند. همين امر باعث شد كه از همان صدر اسلام تا كنون علماي راستين همواره به منظور حفظ سنت و ميراث گران‌بهاي نبوي، اشخاص دروغ‌گو و وضاع را شناسايي و دروغ پردازي‌‌هايشان را براي مسلمانان بر ملا سازند. آنان بدين منظور، اصول و قواعد مختلفي را پايه‌گذاري نمودند تا بتوان در سايه آنها احاديث ساختگي را شناسايي و از محدوده سنت صحيح نبوي خارج ساخت و ساحت مقدس اسلام را از چنين خرافه‌ها و دروغ‌پردازي‌ها حفظ نمود. ۵
واضعان و دروغ‌پردازان براي رسيدن به اهداف شوم خود از شيوه‌هاي مختلفي استفاده مي‌كردند. آنان گاهي از پيش خود سخناني را مي‌گفتند و آنها را به معصوم عليهم السلام نسبت مي‌دادند و يا حكم و امثال و سخناني اعم از خوب يا بد ـ كه ميان مردم رايج بود برايشان سند جعل مي‌كردند و يا قصص و داستان‌ها و اخبار اسراييلي منقول از اهل كتاب را به معصوم عليهم السلام نسبت مي‌دادند. ۶ علاوه بر اين، آنان در مواردي براي جا انداختن احاديث موضوع خود، به جعل مقدمات، اسباب، شرايط و عواملي‌که باعث‌شده بود که معصوم عليهما السلام حديثي را بيان نمايد، مي‌پرداختند؛ مانند موارد زير:
1. عمران و ابوبرزه گويند: «رسول‌خدا با جنازه‌اي بيرون آمد و گروهي را ديد كه جامه‌هايشان را در آورده و با چهار نعل راه مي‌روند، رسول خدا (وقتي آنان را چنين ديد) فرمود:
1.. صحيح البخاري، ص ۴۶؛ صحيح مسلم، ص ۱۵.
2.. علوم الحديث اصيلها و معاصرها، ص ۱۸۱؛ دراسات في علم الدرايه (تلخيص‌مقباس‌الهدايه)، ص ۸۴.
3.. صحيح مسلم، ص ۱۴.
4.. علوم الحديث اصيلها و معاصرها، ص ۱۸۴ ـ ۲۱۲؛ دراسات في علم الدراية (تلخيص مقباس الهدايه)، ص ۸۶ ـ ۸۹؛ الايضاح في علوم الحديث والاصطلاح، ص ۱۹۸ـ۲۰۲.
5.. الحديث‌الصحيح و منهج علماء المسلمين في التصحيح، ص ۲۴۱، ۲۴۲؛ علوم الحديث اصيلها و معاصرها، ص ۲۱۲ ـ ۲۱۷؛ دراسات في علم الدرايه (تلخيص مقباس الهداية)، ص ۸۴ ـ ۸۶؛ علوم حديث و اصطلاحات آن، ص ۲۸۲ ـ ۲۹۵.
6.. الايضاح في علوم الحديث والاصطلاح، ص۱۹۸، با دخل و تصرف.
