فإنّه بمنزلتک قبل أن تقتله، و إنّک بمنزلته قبل أن يقول کلمته الّتي قال»1 ؛ نبايد او را بکشي و چنانچه او را بکشي(جايگاه شما عوض ميشود) او در مقامي قرار مي‌‌گيرد که شما قبل از کشتن او در آن قرار داشتي و شما هم در مقامي خواهي بود که او قبل از مسلمان شدنش در آن قرار داشت.
3. ابو موسي گويد که مردم پرسيدند: اي رسول خدا، کدام [يک ازاخلاق و خصلت‌‌هاي] اسلام بهتر و برتر است؟ پيامبر فرمود: «کسي که مسلمانان از زبان و دست او در امان باشند». 2
4. طلحة بن عبيدالله گويد: مردي از اهل نجد با موهاي ژوليده به حضور رسول خدا آمد، در حالي که صداي بلندش از دور شنيده مي‌‌شد، اما معلوم نبود که چه مي‌‌گويد. همين که نزديک شد، پرسيد: اسلام چيست؟ رسول خدا فرمود: «اسلام عبارت است از: به جاي آوردن پنج نماز در شبانه روز». آن مرد پرسيد: غير از اين پنج نماز در شبانه روز آيا نماز ديگري بر من واجب است؟ پيامبر فرمود: «خير، مگر اين که نماز نافله [به عنوان زيادي] بخواني». پيامبر فرمود: «و روزه ماه رمضان[جزو اسلام و فرض است]». آن مرد گفت: آيا غير از روزه رمضان، روزه ديگري بر من واجب است؟ پيامبر هم فرمود: «خير، مگر اين که به ميل خودت بخواهي روزه اضافي(مستحبي) بگيري». رسول خدا زکات واجب را برايش بيان کرد. آن مرد پرسيد: آيا غير از زکات، [حق مالي] ديگري بر من واجب است؟ پيامبر اسلام فرمود: «خير، مگر اين که به ميل خودت بخواهي [مالت را در راه خدا] بيشتر بدهي». طلحه گويد: بعد از اين گفتگو، مرد نجدي از حضور پيامبر رفت و در آن حال گفت: سوگند به خدا! چيزي بر اين فرايض نه اضافه مي‌‌کنم و نه از آنها کم مي‌‌کنم [بلکه همه را به درستي و کمال انجام مي‌‌دهم]. رسول خدا فرمود: «چنانچه راست گويد، رستگار ميشود». 3
هدف از ارائه اين نوع تقسيم‌بندي، يعني انواع سبب ورود حديث از جهت صدور، اين بود که با عواملي چند که سبب شده‌‌اند در پي آنها حديث يا احاديثي توسط پيامبر بيان گردند، آشنايي پيدا کنيم، و گرنه اين نوع تقسيم‌بندي، دايره‌‌اش وسيع است و انواع زيادي را مي‌توان به عنوان سبب ورود حديث از جهت صدور بر شمرد؛ صرف نظر از اين که در فهم حديث مؤثر باشند يا خير؛ زيرا اسباب، عوامل، شرايط زماني و مکاني و فضاي جامعه مدني که موجب مي‌‌شدند تا رسول خدا به دنبال آنها سخناني بيان کند، بسيار زياد بودند و نمي‌توان آنها را فقط در چهار نوعي که بيان شد، خلاصه نمود؛ بلکه احاديث را از جهت صدور مي‌توان به انواع بيشتري تقسيم‌بندي نمود که ما در اين جا، به دليل جلوگيري از اطاله مباحث به همان چهار نوع اکتفا کرديم.
انواع سبب ورود حديث از جهت نقل راويان
اين نوع تقسيم‌بندي براي سبب ورود حديث، يکي از قديمي‌‌ترين تقسيم‌بندي‌‌هاست که قاضي بلقيني آن را ارائه کرده است. وي در اين باره مي‌‌گويد:
1.. صحيح البخاري، ص۷۶۲؛ صحيح مسلم، ص۶۷ـ۶۸.
2.. صحيح البخاري، ص۲۶؛ صحيح مسلم، ص۴۹.
3.. صحيح البخاري، ص۳۲؛ صحيح مسلم، ص۳۵، ۳۶
