ويل للأعقاب من النّار؛ ¹
واي از آتش جهنم! بر کساني که پاهايشان را [در وضو به طور کامل] نمي‌‌شويند.

سبب ورود منفصل

گاه اتفاق افتاده است که يک راوي، حديث سبب داري را در شرايطي بدون ذکر سبب و در شرايط ديگري با ذکر سبب نقل نموده است. در نتيجه، افرادي که با ذکر سبب آن را از وي سماع مي‌‌کردند، به همان صورت نقل مي‌‌نمودند و کساني که بدون سبب آن را مي‌‌شنيدند، بدون سبب هم به نقل آن مي‌‌پرداختند و گاهي نيز يک راوي، حديثي را همراه با سبب ورود آن نقل مي‌کرد؛ ولي راوي ديگري همان حديث را بنا به دلايلي بدون ذکر سبب نقل مي‌‌نمود. نتيجه اين که در همه موارد فوق ميان متن اصلي حديث و سبب ورود آن جدايي افتاده است و اين کار عواقب و مشکلاتي را براي فهم احاديث در پي داشته است که براي رفع اين مشکلات و جلوگيري از هر گونه سوء برداشت و يا زير سؤال رفتن اين گونه احاديث، ابتدا لازم است به يافتن سبب ورود آنها در طرق ديگر و يا منابع ديگر پرداخت و سپس بهره برداري‌‌هاي لازم از حديث به عمل آيد. شناسايي اين گونه احاديث و يافتن سبب ورود آنها از اهميت ويژه‌‌اي برخوردار است و مهم‌‌ترين نوع سبب ورود حديث به شمار مي‌‌آيد که نياز به اهتمام و عنايت خاص علما، انديشمندان و محققان اسلامي‌ دارد؛ زيرا لازمه دست‌‌يابي به اسباب اين گونه احاديث، احاطه و اشراف بر منابع حديثي و تحقيق و بررسي و مطالعه گسترده آنها و برخورداري از حافظه و ذکاوت هوشي بالاست.
اينک احاديثي را به عنوان مثال ذکر مي‌کنيم که سبب ورود آنها به طور جداگانه در طرق ديگر و يا منابع ديگر نقل شده است تا در پرتو آنها به اهميت اين نوع سبب ورود و فايده آن پي ببريم.
عن ابي هريرة قال: قال رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم :
«لاتصوم إمرة و بعلها شاهد إلّا بإذنه غير رمضان؛^۲
هيچ زني نبايد وقتي که شوهرش حضور دارد، روزه بگيرد، مگر با اذن او، غير از روزه رمضان [که اذن شوهر لازم نيست]».
سبب اين حديث را ابوسعيد خدري چنين نقل نموده است:
زني نزد پيامبر آمد ـ ما هم پيش آن حضرت بوديم ـ آن زن گفت: اي رسول خدا، شوهرم، صفوان بن معطل، وقتي که نماز مي‌‌خوانم، مرا مي‌‌زند و وقتي روزه مي‌‌گيرم مرا به افطار وا مي‌‌دارد، خودش هم تا خورشيد طلوع نکند، نماز نمي‌‌خواند. راوي گويد: صفوان آنجا بود و پيامبر درباره آنچه زنش گفت، از وي سؤال نمود. وي در پاسخ گفت: اي رسول خدا، بدين خاطر وقتي نماز مي‌‌خواند، او را مي‌‌زنم، چون دو سوره قرائت مي‌‌کند؛ در حالي که او را از آن نهي کرده‌‌ام. پيامبر فرمود: « اگر يک سوره خوانده شود، براي مردم کفايت مي‌‌کند». و بدين علت او را وادار به افطار