دانسته و بر آنها تطبيق نموده‌اند. و در واقع، بيش از آن که بيانگر«سبب ورود» باشند، بيانگر نحوه و کيفيت اجتهاد صحابه و نوعي برداشت آنان از احاديث است. و نمي‌توان آن را«سبب ورود» ناميد، بلکه همان‌طور که دکتر ابو شهبه بيان داشته، بهتر است آن را«سبب ذکر» بناميم.

اعتبار انواع سبب ورود حديث

در تقسيم‌بندي انواع سبب ورود حديث از جهات مختلف، مباحثي را در مورد هر کدام از آن انواع مطرح کرديم. در اين جا به ميزان اعتبار و ارزش آن انواع مي‌پردازيم. ولي قبل از ورود به اين بحث، بايد به اين مطلب اشاره کرد که وقتي از اعتبار سبب ورود صحبت مي‌شود، فرض بر اين است که آن سبب ورود صرف نظر از انواع آن، صحيح باشد؛ زيرا تنها به اسباب ورودهايي مي‌توان ترتيب اثر داد و در فهم احاديث از آنها بهره برد که بر اساس ملاک‌ها و معيارهاي علم الحديثي، صحيح باشند. در غير اين ‌صورت، ارزش و اعتباري نخواهند داشت و فهم احاديث را نبايد بر اساس سبب ورودهاي ضعيف و جعلي مبتني ساخت.
اعتبار و ارزش سبب ورود به نوع آن بستگي دارد، چون همه انواع آن از اعتبار يکساني برخوردار نيستند. براي مشخص شدن اين اعتبار، لازم است موارد و نکات زير را مدّ نظر قرار داد:
1. چنانچه سبب ورود، آيه قرآني باشد، بدين معنا که نزول آيه يا آياتي از قرآن سبب بيان حديث يا احاديثي از جانب پيامبر شده باشد، اين نوع سبب ورود از جايگاه و اعتبار والايي برخوردار است و کسي در مورد عمل به آن ترديدي ندارد.
2. اگر سبب ورود حديثي، حديث ديگري باشد؛ بدين صورت که معصوم ابتدا حديثي را بيان مي‌کند، ولي مردم در فهم آن دچار مشکل مي‌گردند، لذا معصوم عليه السلام براي رفع آن مشکل حديث ديگري را مي‌گويد. اين نوع سبب ورود معتبر و ملاک عمل است.
3. سبب ورودي که ناقل آن معصوم باشد؛ چون آنچه از معصوم نقل شود، در حکم حديث است. پس همان آثاري که بر حديث مترتب است، بر سبب ورودهايي که پيامبر يا ائمه عليهم السلام نقل نموده‌اند، مترتب خواهد بود. يعني چنانچه سبب ورودي توسط يکي از معصومين عليهم السلام نقل شده باشد و از نظر سند و متن صحيح باشد، مورد قبول و قابل اعتماد است. ^۱
4. سبب ورودي كه مربوط به عصر نبوت پيامبر است و ناقل آن صحابي باشد؛ همانند احاديثي که صحابي روايت مي‌کند، چنانچه از نظر سندي و دلالي صحتشان ثابت گردد، معتبر بوده و ملاک عمل قرار مي‌گيرند. اين نوع سبب ورودها از اهميت والايي برخوردارند؛ زيرا اکثر اسباب ورود از اين نوع بوده و توسط صحابي معصوم نقل شده‌اند.
5 . سبب ورودي که مربوط به عصر بعد از نبوت پيامبر است و ناقل آن غير صحابي پيامبر باشد؛ با توجه به عقيده شيعه به امامت و تداوم صدور حديث توسط ائمه عليهم السلام بعد از پيامبر ، اين نوع سبب ورود قاعدتاً مورد پذيرش آنان است و چنانچه ناقل آن ائمه يا صحابي آنان باشد، معتبر و ملاک عمل است. اما