گونه‌‌شناسی، اعتبار و معايب سبب ورود حديث - صفحه 70

صاحب التقريب گفته: ابوامامة بن سهل بن حنيف، روايتي دارد و چيزي از پيامبر نشنيده است. بنا بر اين حديث مرسل است. ۱
2. عايشه گويد: اسماء بنت ابي بکر بر رسول خدا وارد شد، در حالي که لباس تنگي بر تن داشت، پيامبر از او روي برگرداند و فرمود:«يا أسما ء! إنّ المرأة إذا بلغت المحيض لم تصلح لها أن يري منها إلّا هذا و هذا» و أشار الي وجهه و کفّيه. ۲
روايت فوق مرسل است؛ زيرا خالد بن در يک، يکي از راويان اين حديث، عايشه را درک نکرده است. ۳

انقطاع‌

همان‌طور كه ‌احاديث‌، با آفت‌ انقطاع ‌سندي ‌رو به رو هستند، سبب ‌ورود هم‌ داراي ‌اين ‌عيب است و لذا موجب‌ ضعف ‌و كاستن‌ از اعتبار آن ‌شده ‌است‌. روايتي‌ كه ‌منقطع ‌باشد، ضعيف ‌شمرده ‌مي‌‌شود و نمي‌توان‌ به‌ آن ‌استدلال ‌نمود؛ زيرا وضعيت ‌راوي ‌ساقط ‌شده‌ از سند مشخص ‌نيست‌. محققين ‌آن ‌را چنين ‌تعريف‌ كرده‌اند :«منقطع‌، آن ‌است ‌كه قبل ‌از صحابي‌ يک راوي ‌از سند آن‌ در يک جا يا بيشتر حذف ‌شود». ۴ مانند نمونه‌هاي ‌زير:
1. ثوبان‌گويد: هنگامي ‌كه‌ (آيه‌كنز) در باره‌ طلا و نقره‌ نازل‌شد، مردم ‌گفتند: چه ‌مالي‌ را اخذ كنيم‌ (تا كنز محسوب‌ نشود)؟ عمر گفت‌: من‌ آن را براي ‌شما معلوم‌ مي‌‌كنم‌، لذا سوار بر شترش‌ شد و رفت‌، پيامبر را ديد، در حالي ‌كه‌ من ‌دنبالش ‌بودم‌. گفت‌: اي ‌رسول‌خدا، چه ‌مالي ‌را اخذ كنيم‌؟ پيامبر فرمود: «ليتخذ أحدكم قلباً شاكراً و لساناً ذاكراً و زوجةً مؤمنةً تعين احدكم علي امرِ الاخرة». ۵ حافظ ‌عراقي ‌مي‌‌گويد: «اين ‌حديث‌ منقطع ‌است‌». ۶
2. زبير گويد: ام‌كلثوم ‌بنت‌ عقبة‌، همسر او، در حالي كه‌ حامله بود، به‌ وي‌ گفت‌: مرا با يک ‌طلاق ‌شاد گردان‌! زبير هم‌ او را يک ‌طلاقه ‌كرد، سپس ‌براي ‌نماز خارج ‌شد. وقتي ‌از نماز برگشت، ‌ام‌كلثوم‌ وضع‌ حمل ‌كرده ‌بود، پس‌ (زبير وقتي ‌كه‌ اين‌ وضع‌ را ديد) گفت‌: او مرا فريفت‌ خداوند او را مجازات‌ كند! سپس ‌نزد پيامبر آمد. آن‌ حضرت‌ فرمود: «سبق ‌الكتاب‌ اجله ‌أخطبها الي‌ نفسها». ۷
روايت ‌فوق ‌منقطع ‌است؛ ‌زيرا ابو ايوب‌، ميمون‌ بن ‌مهران‌، زبير را درک ‌نكرده‌ و رواياتش ‌از وي‌ به طريق ‌ارسال ‌است‌. ۸

1.. البيان ‌والتعريف ‌في ‌اسباب ‌ورود الحديث ‌الشريف، ص ۴۵۱.

2.. سنن ابي داود، ص۹۳۶.

3.. همان جا.

4.. الايضاح في علوم الحديث و الاصطلاح، ص ۱۴۲.

5.. سنن ابن ماجه، ص ۴۳۵؛ سنن الترمذي، ج ۵، ص ۶۵.

6.. البيان ‌والتعريف‌ في ‌اسباب‌ ورود الحديث ‌الشريف، ص ۵۳۳.

7.. سنن ابن ماجه، ص ۴۷۱.

8.. مصباح ‌الزجاجة ‌في ‌زوائد ابن‌ ماجة‌، ج۱‌، ص ۳۵۱.

صفحه از 77