نمونه‌هاي زير از جمله سبب ورودهايي هستند كه علما به اضطراب آنها تصريح نموده‌اند:
1. ابن عمر گويد: از رسول خدا درباره آبي كه در زمين بي آب و گياه (بيابان) قرار دارد و چهارپايان و درندگان بر آن فرود مي‌‌آيند، سؤال شد، شنيدم ايشان فرمود: «اذا بلغ الماءُ قلتين لم يحمل‌ا لخبث». ۱
ابن همام درباره اين حديث گفته است: «در متن آن اضطراب زيادي وجود دارد». ۲
2. عبادة بن صامت گويد: به مردماني از اهل صفه قرآن و نوشتن ياد دادم، مردي از آنان كماني به من هديه داد، (با خود) گفتم: اين مال نيست، در راه‌خدا (جهاد) آن را به كار مي‌‌گيرم. سپس در باره آن از رسول‌خدا سؤال‌كردم، آن حضرت فرمود: «ان سرك أن تطوق بها طوقاً من نار فاقبلها». ۳
بوصيري گويد: اين اسناد مضطرب است ۴ ؛ زيرا عبدالرحمن بن سلم در سند آن قرار دارد.
3. عايشه گويد: عمر بن وهب در روايتي، اسود بن وهب ـ كه هر دو دايي پيامبر بودند ـ (نزد رسول‌خدا) آمد، در حالي كه پيامبر نشسته بود، پس جامه‌اي را براي وي پهن كرد. (ابن وهب) گفت: اي رسول خدا، بر جامه‌ات بنشينم؟ پيامبر فرمود: «نعم و انما الخال والد» در روايتي ديگر آمده: «الخال وارث من لا وارث له» ابن ماجه در روايتي با اين زيادي آورده: «يعقل عنه و يرثه» لفظ ابو داود و نسايي چنين است. «الخال مولي من لا مولي له يرث ماله و يفك عانيه»، و در روايتي آمده است: «يفك عانيه و يرث ماله». ۵
بيهقي و نسايي روايت فوق را مضطرب دانسته‌اند. ۶
وضع‌و جعل
موضوع «عبارت از قول، فعل، تقرير يا صفتي است كه به دروغ به پيامبر يا ديگران نسبت داده شود». ۷ در بيشتر موارد، اين گونه احاديث، هم از نظر الفاظ و هم‌از نظر سند، ساخته دروغگويان و وضاعان است. بعضي از دروغگويان چنانچه نتوانند سندْي را جعل‌كنند، دست به ساختن سندهاي دروغين مي‌‌زنند كه به پيامبر منتهي شود، سپس حكمتي، يا ضرب المثلي و امثال‌آن را به پيامبر به دروغ نسبت مي‌‌دهند. ۸ بدترين و قبيح‌ترين نوع احاديث ضعيف، حديث موضوع است. ۹
از آنجا كه جعل و وضع اخبار، پيامدهاي خطرناكي به دنبال دارد، بويژه اگر مربوط به‌حوزه تشريع باشد؛ پيامبر شخصاً در باره آن ترهيب نموده و تنها نوع حديث ضعيف است كه رسول خدا عقوبت سختي را براي جاعلان آن بيان فرموده‌اند. ايشان در اين زمينه فرموده است:
1.. سنن ابن ماجه، ص۱۳۶؛ سنن الترمذي، ج ۱، ص۱۲۹؛ سنن ابي داود، ص ۲۴؛ سنن النسائي، ج ۱، ص ۱۰۶.
2.. البيان‌و التعريف في اسباب ورود الحديث الشريف، ص ۶۵.
3.. سنن ابن ماجه، ص۵۰۲؛ سنن ابي داود، ص ۷۹۷.
4.. مصباح الزجاجة في زوائد ابن ماجه، ج ۲، ص ۹.
5.. سنن ابن ماجه، ص ۶۳۴، ۶۳۵؛ سنن الترمذي، ج ۴، ص ۳۳، ۳۴؛ سنن ابي داود، ص ۶۷۵، ۶۷۶.
6.. البيان والتعريف في اسباب ورود الحديث الشريف، ص ۳۸۵.
7.. علوم الحديث اصيلها و معاصرها، ص ۱۸۱.
8.. علوم حديث و اصطلاحات آن، ص ۱۹۶.
9.. علوم الحديث اصيلها و معاصرها، ص۱۸۱؛ دراسات في علم الدرايه (تلخيص‌مقباس‌الهدايه)، ص ۸۴.
