إيضاح الأنباء في تعيين مولد خاتم الأنبياء و مقتل سيّد الشهداء(ع) - صفحه 177

فقيه آخوند ملاّ حسين اردكانى و فقيه عصر خود مرحوم شيخ زين العابدين مازندرانى استفاده و تلمّذ نمود و از جانب آن مرحوم مجاز بود . مدّتى نيز معارف الهيّه را نزد جد امجد خود ، حاجى ميرزا شفيع آقا تكميل نمود ، تا اين كه در سنه 1308 به وطن مألوف خويش مراجعت نموده، همواره در بثّ علوم دينيّه و معارف الهيّه سعى و اهتمام تمام داشت و با ذهن صاف و نقّاد در فيصله امور و آسايش مردم، ساعى و جاهد بود تا اين كه در سنه 1324 انقلاب و مشروطيّت ايران شروع گرديد . آن مرحوم با نهايت حزم و احتياط در مواقع لازمه از خيرخواهى دولت و ملّت آنى غفلت نورزيده، چه در مجالس خصوصى و چه در ملأى سر منبر آنچه لازمه تنبّه و هدايت اهالى بود، هميشه القا مى كرد و متذكّر مى شد . چنانچه در موقع محاصره تبريز كه شاهزاده عين الدوله از طرف دولت با اردو در باسمنج نشسته و راه را به تبريز و تبريزيان بسته و اهالى، دچار فشار و در نهايت سختى واقع شده بودند، در آن هنگام مرحوم مزبور با دو نفر از علماى عظام ، آقاى حاجى سيّد المحقّقين و آقاى حاجى سيّد حاجى آقا ميلانى به باسمنج رفته و مذاكرات طولانى با دولت و مرحوم محمّد على شاه قاجار فرمودند .
و مخصوصا تلگرافات ايشان كه چاپ شده، حاكى از علوّ رتبه و دورانديشى و خيرخواهى آن مرحوم نسبت به دولت و ملّت ايران است. و بالجمله چنانچه مسلّم و نزد عقلا واضح و روشن است ، در آن هنگام همسايه شمالى و جنوبى، از انقلاب ايران استفاده كرده و هر كدام از دول مجاور در مداخله در امور ايرانْ خود را ذى حقّ و ذى نفع تصوّر كرده، كار را به جايى رساندند كه به دولت ايران اولتيماتوم داده شد و رسما ايران را به موقع مقاسمه گذاردند .
روس ها در آن موقع به عنوان حمايت و نگهدارىِ اتباع خويش قشونى به ايران و سَمت شمالى و شهر تبريز و نواحى آن خصوصا

صفحه از 259