إيضاح الأنباء في تعيين مولد خاتم الأنبياء و مقتل سيّد الشهداء(ع) - صفحه 181

ايران در اين مسئله كشتار روس ها دخالتى نداشته . اهالى و پاره اى رؤسا مبادرت به اين كار كرده اند و شما كه پيشواى آنها بوده ايد ، اگر مانع مى شديد هرگز اقدام به طرفيّت و كشتار سالدات هاى روس نمى كردند . وانگهى مگر قدرت دولت روس را همان قزاق ساخلوى شهر تبريز مى دانيد ؟
مرحوم آقاى شهيد در جواب فرموده اند :
ما ملّت ايران منكر قدرت دولت روس نيستيم ، ولى حقّانيّت، خود از هر قدرتى قوى تر است . وانگهى در اين مسئله طرفيّت و كشتارِ روس ها محرّك، خود شما بوده ايد و ابدا عقلا و اهالى، راضى به اين مسئله نبودند .
از جمله سؤالات و ايرادات، همانا پاره اى تلگرافات بوده كه به مركز مخابره شده بود . صورت آنها را مظنّه به دست آورده، توليد كدورت و مايه ايراد شده بود .
جوابا فرموده بودند :
منتها من به اقتضاى اسلاميّت، نفوذ اجانب را مايل نبودم و حالا شما هم به اقتضاى سياست، هرگونه رفتار نماييد مختاريد .
جنرال قنسول، ورقه اى كه قبلاً تهيّه كرده بود، به نظر ايشان رسانده و امضاى آن را تكليف كرده بود و مضمون آن تقريبا اين بود كه از طرف اهالى تبريز اقدام به جنگ شده و چقدر تلفات به روس ها تحميل گرديده و قشون امپراطورى در مقام مدافعه بوده تا اين كه مجبور شدند اشرار را دفع و آذربايجان را امنيّت بدهند و به يد قدرت ايشان تبريز فتح شد. و بعد وعده و نويد داده بود كه اگر اين ورقه را امضا نماييد، از طرف دولت امپراطورى مورد توجّه خاصّى خواهيد شد .
مرحوم آقا از امضاى ورقه امتناع ورزيده و گفته بودند :
اين نوع وعده و نويد شما مثل دلدارى يك طفل كوچكى است كه با

صفحه از 259