مناسب ديدم اشاره اى شود به اشكالى كه در خصوص حمل نور نبوّت شايع شده و اگر چه بر حسب ترتيب طبيعى بايستى ذكر اين فقره را مقدّم داريم ، ولى چون اصل مقصود، تحقيق يوم ولادت بود ، پرداخت كردن به اين مطلب به تأخير افتاد و به واسطه ارتباط اين مسئله به امر نسى ء كه در جاهليّت معمول بوده ، در ضمن تتبّع كتب، مطالبى در آن باب به دست آمد كه تعرّض بر تفصيل آن خالى از فايده نبود . لهذا بر ذكر اشكال و حلّ آن پرداخته گوييم :
وقت حمل نور نبوّت در ميان اهل سنّت اختلافى است و حاجتى بر تعرّض بر آن نيست و در ميان اماميّه آنچه معروف است همانا كلام ثقة الإسلام كلينى است كه حمل در ايّام تشريق واقع شده ^۱ و ايّام تشريق عبارت از روز يازدهم و دوازدهم و سيزدهم ماه ذى حجّه است و همين عبارت را ابن شهرآشوب نيز در مناقب ذكر كرده ^۲ و هيچ يك از اين دو محدّث جليل استناد به خبرى ننموده و كلام مزبور را ارسال مسلّم داشته اند و نظير اين عبارت در روايات اهل سنّت نيز هست؛ چنانچه صاحب خميس از سيره يعمرى نقل كرده و صاحب سيره حلبيّه نيز در باب مولد نه در باب حمل ذكرى از اين فقره نموده . ^۳
و در اخبار اماميّه حديثى ديگر نقل نشده، الاّ آنچه سيّد ابن طاووس در كتاب اقبال در اعمال ماه جمادى الآخر از صدوق در كتاب النّبوّة نقل كرده كه حمل شب جمعه بوده ، دوازده شب مانده از جمادى الآخر ^۴ و علاّمه مجلسى در حاشيه بحار گويد :
ظاهر اين است كه دوازده شب گذشته باشد تا موافق شود با قول بر اين كه حمل در ايّام تشريق بوده . ^۵
و اشكالى كه بر بودن حمل در ايّام تشريق وارد است اين است كه مدّت حمل در اين صورت يا سه ماه بايد باشد يا پانزده ماه ؛ زيرا كه اگر ولادت در ربيع الاوّل بعد از