إيضاح الأنباء في تعيين مولد خاتم الأنبياء و مقتل سيّد الشهداء(ع) - صفحه 235

و احتمالاتى كه در اين مبحث است، به شرح ذيل است :
1 . آنچه از بعض كلام مفسّرين برمى آيد كه هر سال يك ماه به تأخير مى انداخته اند و در سيزده ماه يك دوره تمام مى شده .
2 . قول منقول از مجاهد كه طبرسى نقل كرده و علاّمه شيرازى در تحفه و بيرجندى در شرح تذكره آن را مشهور دانسته اند ، بدون نسبت به قائل معيَّن و آن كبيسه كردن دو سال به دو سال است ، با اين كه نوبت كبيسه در سال قبل حجة الوداع در ذى قعده دويم و سال حجّة الوداع كه سال دهم هجرت است نوبت به ذى حجّه رسيده بوده و بنا بر اين، حجّ سال حمل بر نور نبوّت در نوبت اوّل جمادى الاولى مى شود، چنانچه گذشت .
3 . احتمالى كه علاّمه مجلسى داده و آن همان قول مجاهد است ، الاّ اين كه علاّمه مجلسى حج سال سابقه بر حجّة الوداع ـ يعنى سال نهم هجرت ـ را نيز در ذى حجّه گرفته و بنا براين حجّ سال حمل در نوبت اوّل جمادى الآخر خواهد بود . ۱
و در اين سه وجه مطابقت با فصل شمسى ملحوظ نبوده و حج مانند بعد از اسلام در فصول اربعه دور مى زده .
4 . قولى است كه علاّمه شيرازى در تحفه و بيرجندى در شرح تذكره نقل كرده اند و آن كبيسه كردن است در نوزده سال با هفت ماه كه سنين قمريّه شمسيّه شود . بعد از آن كبيسه كردن به ترتيب بهز يجهح كه در سال دويم و پنجم و هفتم الى آخر ، يك ماه علاوه مى كرده اند . بنا بر اين طريقه ، دوره نسى ء در سى و دو سال تمام شود كه 31 حج در آن واقع شود و در سال سى و سيم باز نوبت به ذى الحجّه برسد .
و مبدأ كبيسه را معيّن نكرده اند و ما اگر از حجّة الوداع كه به اتّفاق حج در محل اصلى خود بوده، به ترتيب بهز يجهح معكوسا بالا برويم در حجّة الوداع كه سال سى ام و در سال بيست و نهم كه سال كبيسه است در ذى حجّه و سال 26، 27، 28 در ذى قعده و به همين ترتيب بالا مى رود تا اين كه در سال دويم در صفر و در سال اوّل

1.بحار الأنوار ، ج ۹ ، ص ۹۸ .

صفحه از 259