حاشية الصحيفة السجادية - صفحه 298

صحيفه را با دست نوشت ابن ادريس برسنجيد و مواضع دگرسانى را با مركب سياه در هامش صحيفه مكتوب ساخت و حرف «س» را بالاى آن دگرسانى ها كتابت كرد تا خواننده بداند آن ضبط در دست نوشت ابن ادريس چنان بوده است. وى حتى به گزارش سند آن دست نوشت نيز پرداخت و اسناد ابن ادريس را در هامش برگ نخست صحيفه نوشت. ۱ پس از آن، شهيد اوّل هم صحيفه مشهور را با دست نوشت ابن ادريس برسنجيد و آن را جز در مواردى چند مطابق مقابله سديدى يافت. پس به آن موارد پرداخته، آنها را در هوامش نسخه كتابت كرد و با حرف «س» مشخص ساخت ليك با مركب سرخ نوشت تا از آنچه سديدى ثبت كرده بود ممتاز باشد. سپس نيايم، پس از يك چند، آن نسخه را با دست نوشت ابن ادريس مقابله كرد كه پيش تر اهل شيراز به اصفهان فرستاده بودند. مواضعى چند از دگرسانى يافت و آنها را معيّن ساخته در هوامش برگ ها نوشت و حلقه اى بر گرد هر يك از آن نسخه بدل ها رسم كرد تا از آنچه دو شيخ پيشين ـ كه خدايشان در غرفه هاى بهشت سكنى دهاد ـ كرده بودند، ممتاز باشد. من خود آن دست نوشت را نزد نيايم ديده بودم و حتى گاه خود طرف مقابله و برسنجيدن آن بودم. ۲
برخى مبناى استنساخ نسخه ابن ادريس و ضبط هاى خاصش را اجتهاد و اعمال نظر مى دانند، ۳ در صورتى كه با توجه به دو نكته زير به

1.چون نسخه مجلسى اساس استنساخ هاى بعدى صحيفه شد، اين اسناد در حاشيه بسيارى از دست نويس هاى بعدى آمده است.

2.مناقب الفضلاء، مير محمدحسين خاتون آبادى، در ميراث حديث شيعه، ج ۴، ص ۵۰۲ـ۵۰۳.

3.الصحيفة السجادية: رواية أبي علي محمد بن همام بن سهيل الإسكافي المتوفى ۳۳۲ق عن علي بن مالك عن الإمام زين العابدين، تحقيق: محمّدجواد حسينى جلالى، مقدمه: سيد محمّدحسين حسينى جلالى، قم، انتشارات دليل ما، ۱۳۸۰ش/۱۴۲۲ق، ص ۷۰. و هم ايشان در دراسة حول الصحيفة السجادية، ص ۶۳. جدولى هم كه ايشان در ص ۸۱ـ۹۴ به عنوان مقايسه نسخه ابن ادريس با صحيفه مشهور آورده، با روايت ابو على طوسى سازگار نيست. وجود تفاوت هاى بسيار، پذيرش ضبط هاى آن به عنوان نسخه ابن ادريس را بسيار مشكل و حتى غير ممكن مى كند.

صفحه از 564