119
سيماي علم و حكمت در قرآن و حديث

نكته هايى در باره

برترى دانش بر عبادت

1 . كدام علم و كدام عبادت ؟

در فصل پنجم مى آيد كه تعلّم داراى احكام پنجگانه واجب ، مستحب ، مباح ، مكروه و حرام است و در اين صورت با عبادتهاى واجب و مستحب تزاحم پيدا مى كند . پس نخستين مسأله در مقام ترجيح علم بر عبادت اين است كه كدام علم بر كدام عبادت رجحان دارد ؟
تأمل در احاديثى كه علم را بر عبادت ترجيح مى دهند ، نشان مى دهد كه منظور ترجيح تعلّم واجب و يا مستحب بر عبادتهاى مستحب است . البته برترى تعلّم واجب بر عبادت مستحب قابل مقايسه با برترى تعلم مستحب بر عبادت مستحب نيست و شايد احاديثى كه فضايل شگفت انگيزى را در تبيين فضيلت علم بر عبادت مطرح كرده اند ، ناظر به اين صورت از تزاحم مى باشد .
وجه ديگر در ترجيح علم بر عبادت اين است كه علم به خودى خود و بدون در نظر گرفتن احكام پنجگانه فقهى؛ يعنى ذاتا بر عبادت مقدم است و اين تقدم، علل مختلفى دارد ، مانند اينكه عبادت بدون علم ممكن نيست .


سيماي علم و حكمت در قرآن و حديث
118

درجه پيامبرى فاصله اى نباشد . ۱

۲۱۶.امام على عليه السلام:دانشجو، سربلندى دنيا ورستگارى آخرت دارد. ۲

۲۱۷.ابن مسعود :هرگاه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله جويندگان دانش را مى ديد، مى فرمود : آفرينتان باد اى چشمه هاى حكمت و چراغهاى تاريكى و ژنده پوشان بُرنادل و گلهاى خوشبوى هر قبيله . ۳

۲۱۸.امام باقر عليه السلام :بى گمان همه جنبندگان زمين ـ حتى ماهيان دريا ـ بر جوياى دانش درود مى فرستند . ۴

ر . ك : ص 121 «بهره هاى جستجوى دانش».

2 / 3

برترى دانش جويى بر عبادت

۲۱۹.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :آنكه در پى بابى از دانش بيرون مى رود ، تا با آن باطلى را به حقّ يا گمراهى را به هدايت برگرداند ، كردارش همچون چهل سال عبادت عابد است . ۵

۲۲۰.پيامبر خدا صلى الله عليه و آله :سخنى از سخنان حكمت كه مرد مؤمن مى شنود ـ و به آن عمل كند يا آن را بياموزد ـ بهتر از عبادت يك سال است . ۶

۲۲۱.امام على عليه السلام :جستجوى دانش ، برتر از عبادت است . خداوند عز و جل فرموده است : «از ميان بندگان خداوند ، تنها دانايان از خدا بيم دارند» ۷ . ۸

ر . ك : ص 182 «برترى دانشمند بر عابد» .

1.المعجم الأوسط : ج ۹ ، ص ۱۷۴ ، ح ۹۴۵۴.

2.غرر الحكم : ۷۳۴۹ .

3.كنز العمّال : ج ۱۰ ، ص ۲۶۰ ، ص ۲۹۳۸۱.

4.بصائر الدرجات : ص ۴ ، ح ۴.

5.أمالى الطوسى : ص ۶۱۸ ، ح ۱۲۷۵.

6.الزهد لابن المبارك : ص ۴۸۷ ، ح ۱۳۸۶.

7.سوره فاطر ، آيه ۲۸ .

8.بحار الأنوار : ج ۶۹ ، ص ۸۰ ، ح ۲۹.

  • نام منبع :
    سيماي علم و حكمت در قرآن و حديث
    سایر پدیدآورندگان :
    مسعودی، عبدالهادی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1382
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 44167
صفحه از 236
پرینت  ارسال به