آداب جدال و احتجاج
1. توکل و استعانت از خدا
بر مومن و مسلمان لازم است که در هنگام بحث و مناظره با مخالفين، از خداوند در شفاف ساختن حقايق در گفت‌وگوها، استعانت جويد.
وَ تَرْجُونَ مِنَ اللَّهِ مَا لا يرْجُونَ... (نساء: آيه 104) ؛ شما [مؤمنين] چيزهايى از خدا اميد داريد که آنها اميد ندارند.(
امام سجاد( در دعاي مکارم الاخلاق مي‌فرمايد:
پروردگارا! بر محمد و آلش درود فرست ... و من را بر کسي که با من بحث کند، زباني گويا ده ... (مفاتيح الجنان: دعاي مکارم الاخلاق).
امام رضا( نيز براي مناظره کردن، وضو گرفت و با مخالفين وارد بحث شد ( التوحيد: ص419).
2. پيروي از معيارهاي عقلي و علمي
در اسلام، پيروي از معيارهاي عقلي و علمي مورد توجه قرار گرفته و عقل و منطق، جايگزين زور و تزوير است. خداوند متعال در قرآن کريم، بارها مخالفين را مخاطب قرار داده است و به پيامبر اکرم( دستور مي‌دهد که:
قُلْ هَاتُوا بُرْهانَکمْ إِنْ کنْتُمْ صَادِقِين (بقره: آيه 111) ؛ به آنان بگو: اگر راست مي‌گوييد، دليل و برهانتان را بياوريد. (
امام رضا( در مناظره با نصراني، ضمن دعوت به تعقل و انصاف، هيچ‌گاه عصباني نشد:
سِل عمّا اردتَ، فاعقل عمّا سالتَ عنه.هرچه مي خواهي بپرس، و در جواب من دقت کن و آن را بفهم ( التوحيد: ص۴۲۹ـ۴۳۰).
3. رعايت آداب و ارزشهاي اخلاقي
اخلاق گفت‌وگو، از نظر اسلام، موضوع با اهميتي است. بسياري از مواقع، براهين عقلي، به دليل رعايت نکردن کامل جنبه اخلاقي گفت‌وگو، موفق به کشف حقايق نمي‌شوند. احترام به طرف مقابل، برخورد نيکو و صادقانه و همراه با انصاف، و چنگ‌زدن به رهنمودهاي اخلاقي قرآن و سنت، بسيار مفيد و سازنده است.
