رسولش، پيامبر اکرمّ(، برترين و آخرين پيام خود را، که گوهر گرانبها و سرچشمه جوشان معارف اسلامي است، فرو فرستاد.
قرآن، معجزه جاويد، سند حقانيت اسلام، کتاب هدايت و راهنماي بشريت است؛ اين کتاب جامع و کامل، که بزرگترين منبع عقايد است، عميق‌ترين معارف را با ساده‌ترين وکارآمدترين شيوه ممکن و با روشي بديع و اسلوبي خاص براي هدايت خلق، بيان کرده است.
قرآن در موارد متعدد، مسائل را به صورت احتجاج و جدال بيان نموده است؛ به صورتي که در نهايت، يا به پذيرش و تسليم مخاطب، و يا به غلبه بر وي و سکوتش منجر مي‌شود. براين اساس، يکي از مباحث مهم قرآني، مجادلات و احتجاجات آن است.
ما، در عصر برخورد انديشهها زندگي ميکنيم و روشن است که با زور و سرنيزه، نمي‌توان عقيده را بر ذهن‌ها تحميل کرد؛ مخالفين نيز براي اثبات ادعاهاي بدون دليل خود، لحظه‌اي آرام ننشسته‌‌اند. از اين‌رو، بهترين و محکم‌ترين راهِ رسيدن به هدف و روشنگري و کشف حقايق و شناخت واقعيت‌ها، گفت وگو و احتجاج است؛ در اين راه، دست‌يابي ‌به اصول، شيوه و محتواي مناظرات قرآني بسيار مفيد و کارآمد است، چرا که با استفاده از محتواي احتجاجات قرآني، مي‌توان به ابزاري قوي جهت پاسخگويي به بسياري از مسائل دست يافت و بي‌شماري از شبهات و اشکالات موجود در دنياي امروز را، پاسخ مستدل داد.
در اين پژوهش ميکوشيم به بيان اصول، شيوه، آداب و فنون احتجاج و جدال در قرآن بپردازيم، و راه صحيح مجادله کردن را بياموزيم.
از نظر اسلام، فلسفه دين، ارائه روش تکامل انسان از راه افکار آزاد است، و آزادي بحث و انتقاد در مسايل اعتقادي ـ مذهبي، يکي از ويژگي‌هاي مکتب اسلام است. در هيچ آييني، به اندازه اسلام، آزادي انديشه و ابراز عقيده وجود نداشته، تا در پرتو آن، مخالفان بتوانند، حتي، در نزد رهبران آن آيين، اظهار عقيده کنند و به بحث و گفت‌وگو بپردازند و در قبول و رد آنچه مي‌شنوند، آزاد باشند.
در تاريخ زندگي پيامبر اکرم( و همچنين ائمه معصومين( موارد فراواني يافت مي‌شود که مخالفان اسلام با ايشان به مناظره و بحث و گفت‌وگو پرداخته و در کمال آزادي و صراحت، و بدون اينکه، مورد اهانت قرار گيرند، انتقاد‌هايي را به اصول و فروع اسلام داشته‌اند و ايرادهاي ايشان، مورد نقد و بررسي قرار گرفته است. به عنوان نمونه، ابن ابي العوجاءِ زنديق، درباره امام صادق(، مي‌گويد:
او، ابتدا حرف‌هاي ما را مي‌شنود و هيچگاه، در صحبت با ما، بد زباني نمي‌کند و جز پاسخ حرف‌هاي ما، سخن اهانت‌آميزي نمي‌گويد. وي، با کمال بردباري و متانت، به سخن ما