روانشناسي رنگها در قرآن و حديث - صفحه 131

وَ مِنَ الجِبالِ جُدَدٌ بيضٌ وَ حُمرٌ مُختَلِفٌ أَلوانها و غَرابيب سوادٌ ؛ و از کوهها نيز، راههايي به رنگ سفيد و سرخ و رنگهاي مختلف و همچنين کاملاً سياه خلق کرد.
زيرا در ترکيبات شيميايي عناصر تشکيل دهنده کوهها و سنگها، رنگهاي مختلف، مانند سياه، سفيد، خاکستري، آبي، بنفش و حتّي قرمز ، وجود دارد.
آزمايشاتي که بر روي افراد متفاوت انجام دادهاند و آنها را وادار به تفکّر به رنگ قرمز سير کردهاند، نشان داده است اين رنگ، سيستم عصبي را تحريک ميکند، يعني فشار خون را بالا ميبرد و تنفّس و ضربان قلب را سريعتر ميکند. لذا رنگ قرمز، از لحاظ تأثيري که بر سيستم اعصاب دارد، يک عامل محرّک به شمار ميآيد، و معناي فيزيولوژيک آن، داشتنِ آرزوهاي بسيار، شور و شوق زندگي، و تهوّر و قدرتِ اراده است (روانشناسي رنگها: ص21).
کاربردي که از رنگ قرمز در روايات شده است، کما بيش با اين معنا سازگار است، مانند: الموت الأحمر به معناي مرگ سرخ ، که همان کشتار و خونريزي و مرگ سخت و خونين است (نهج البلاغة: خطبه 101). يا يَوماً أحمَر به معناي روز سرخ ، که همان روز قتل و غارت و انواع سختيها است (نهج البلاغة: خطبه 71)، و يا إحمَرَّ البَأس ، که کنايه از سخت شدن کارزار جنگ است (نهج البلاغة: نامه 9). در فرهنگ ملّت و عرف ما نيز، رنگ سرخ، نشانه شهادت و خون دادن در راه حق است. البته قرمز در روايات، به معاني ديگر هم به کار رفته است، مانند: حُمرُ النَّعَم به معناي شتران سرخ مو ، که منظور، بهترين چارپا و زيور دنياست، و يا کبريت الأحمر ، به معناي کبريت روشن و سرخ، که منظور، اکسير کميابي است که کيمياگران در پي آن هستند.
در هر صورت، آنچه از سنّت رسول خدا( در اين زمينه به ما رسيده، کراهت ايشان در استفاده از رنگ قرمز براي لباس بوده است، مگر در اعياد و در روز جمعه و براي جشن و شادماني، که علّت آن را ميتوان در تأثير اين رنگ بر روان آدمي جستجو کرد (سنن النبي: ص133ـ135 و 137) و استفاده ايشان در زمينههايي خاصّ از اين رنگ، به همان معنا برمي‌گردد، مانند اينکه در کافي از امام صادق عليه السلام نقل شده است:
کانَ في مَنزلِ رسول الله( زوج حمام أَحمَر. در خانه رسول خدا(، يک جفت کبوتر قرمز رنگ بود، و ايشان از آنها نگهداري ميکردند (سنن النبي: ص138-143).
زيرا در روايت ديگري از امام صادق عليه السلام، در کتاب مکارم الأخلاق آمده است که:

صفحه از 134