سه . فقدان اطمينان به كار و هدف ۱
شهروند سالم و عاقل ، اگر جاهلانه رفتار كند ، به افعال خويش اطمينان ندارد و نمى تواند هدف نهايى از انجام دادنِ كار را درك كند.
چهار . فقدان ايمان و تصديق ۲
اگر شهروند سالم و عاقل با اطمينان كار نكرد و جاهل بود ، نمى تواند تصديق قلبى به هدف داشته باشد ؛ چراكه مقدّمه تصديق هر قانونى ؛ بويژه قانون الهى ، عرفان و شناخت بدون ترديد و شك آن است.
1 . ويژگى هاى شهروند ترديدگر ، در نگاه كلينى
كلينى در ادامه بحث خود در باره آرمان شهر دينى ، از ويژگى هاى شهروند ترديدگر نيز ياد كرده است . اين ويژگى ها عبارت اند از:
يكم ، فقدان ميل و ترس و تسليم لازم براى اجراى قوانين
شهروند سالم و عاقل اما مشكوك ، به دليل ترديد خود ، تمايل كافى براى انجام دادن مسئوليت هاى خود را ندارد ۳ و در برابر نافرمانىِ خويش ، به اندازه بايسته ، از پيامدهاى تخلّف خويش نمى هراسد و در برابر قوانين آرمان شهر الهى ، تسليم قلبى نيست . كلينى براى اثبات اين ادعا نيز به اين آيه استناد مى كند كه «... مَن شَهِدَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ يَعْلَمُونَ»۴ و متذكّر مى شود كه گواهى اين گروه از شهروندان آرمان شهر ، به اين سبب پذيرفته مى شود كه به شهادت و موضوع آن ، آگاهى دارند. ۵
1.همان جا : «و لا يدرى إلى من يؤدّى» .
2.همان ، ص ۷ : «و إذا كان جاهلاً لم يكن على ثقة مما أدّى به» .
3.همان جا : «و لا مصدّقاً لأنّ المصدق لا يكون مصدقاً حتى يكون عارفاً بما صدق به من غير شكّ و لا شبهة» .
4.سوره زخرف ، آيه ۸۶ .
5.الكافى ، ج ۱ ، ص ۷ : «لأن الشاكّ لا يكون له من الرغبة و الرهبة و الخصوع والتقرّب مثل ما يكون من? العالم المتيقّن» .
