پنجم ، مراجعه نكردن به منابع اصيل دين
از منظر كلينى ، شهروندان سالم و عاقل مردّد ، به منابع اصيل دين (كتاب و سنّت) مراجعه نمى كنند و باورهاى دينى خويش را از كسانى دريافت مى كنند كه صلاحيت مرجعيت دينى و علمى ندارند ، و با خروج آنان از دين ، اينان نيز از دين بيرون مى آيند. ۱
كلينى در پايان اين قسمت ، ظهور مذاهب فاسد و باورهاى سخيف را ريشه يابى مى كند ، كه هرگز با آرمان شهر دينى اى كه خداوند ، حاكم مطلق آن است ، سازگارى ندارند . وى ريشه اين مذاهب را فقدان آگاهى و باورمندى و روشن بينىِ شهروندان سالم و عاقلى مى داند كه در روزگار او پيدا شده اند ؛ آنان كه همه شرايط كفر و شرك را دارند و موجب پيدايش شهر جاهلى شده اند. ۲
2 . راه برون رفت از شهر جاهلى و حركت به سوى آرمان شهر دينى
كلينى ، اساس حركت را «توفيق الهى» دانسته و ايمان آوردن شهروندان سالم و عاقل را منوط به «امر الهى» شمرده است ؛ كه همو ايشان را در راه رسيدن به ايمان ثابت ، همراهى مى كند و اين توفيق را به آنان مى دهد كه بتوانند علم دين ـ يعنى همان قانون آرمان شهر الهى ـ را از كتاب و سنّت فرا بگيرند و با آگاهى و باورمندى و روشن بينى ، بدان عمل كنند . چنين شهروندانى ، هرگز از آرمان شهر الهى بيرون نخواهند شد. ۳
كلينى از ديگر سوى ، راه بنا نهادن و آبادانى شهر جاهلى و خروج از آرمان شهر الهى را نيز مرادف با خذلان الهى دانسته ، توضيح مى دهد كه شهروندان اين شهر ،
1.الكافى ، ج ۱ ، ص ۷ : و قد قال العالم : «فمن دخل فى الإيمان بغير علم ثبت فيه و نفعه إيمانه و من دخله فيه بغير علم خرج منه كما دخل فيه» .
2.همان جا : «و من أخذ دينه من كتاب اللّه وسنّة نبيه صلى الله عليه و آله زالت الجبال قبل أن يزول ، و من أخذ دينه من أفواه الرجال ردّته الرجال» .
3.همان جا : «و لهذا العلّة انبعثت على أهل دهرنا ثبوق هذه الأديان الفاسدة» .
