جلوه مسائل زنان، در « الكافي » - صفحه 362

بياور كه گواهى دهد فدك ، از آنِ توست . فاطمه عليهاالسلام ، امير مؤمنان عليه السلام و اُمّ ايمن را آورد و گواهى دادند كه فدك ، از آنِ فاطمه است . ۱
در روايت ديگرى ، پيامبر صلى الله عليه و آله ، پدر و مادر را به اتّفاق ، در پاك بودن فرزند ، سهيم مى داند . جابر ، از پيامبر خدا نقل مى كند : «من شما را خبر نمى دهم از بهترين مردمانتان؟» . گفتيم : چرا اى پيامبر خدا ؟ فرمود :
به راستى از بهترين مردان مرد پرهيزكار پاكيزه با سخاوت ، پدر و مادر پاك است كه به والدين خود احسان مى كند و خانواده خود را به پناه ديگران نمى فرستد .۲
در زمان امام باقر عليه السلام ، هنوز برخى از مردم ، نسبت به دين خود نادان بودند و امام ، آنان را «مستضعف» مى ناميد . اسماعيل جُعفى مى گويد : از امام باقر عليه السلام پرسيدم از دينى كه براى بندگانْ روا نيست كه بدان نادان بمانند . در پاسخ فرمود : «دين ، واسع و رساست و خوارج ، از نادانى ، بر خود تنگ گرفتند» . گفتم : آيا كسى كه اين امر را نمى داند سلامت مى ماند ؟ فرمودند : «[آرى ؛] مگر مستضعفان» . گفتم : آنها كه هستند ؟ فرمود : «زنان و فرزندان شماها» . سپس فرمود : «تو اُمّ ايمن را مى دانى (آزاد كرده پيامبر خدا و از گواهان فدك بود) . به راستى من گواهم كه او از اهل بهشت است و او هم اين مذهب و عقيده اى را كه شما داريد ، نمى فهميد !» (يعنى امامت ديگر ائمه عليهم السلام جز امير مؤمنان عليه السلام را نمى دانست و نسبت بدان ، معذور بود) . ۳
از اين حديث ، چنين برداشت مى شود كه هر كس به اندازه دانش خود ، مسئول است ؛ چنان كه مسئوليت عالم ، بيش از فرد عادى است و از او ، بيشتر بازخواست مى شود . در آن زمان كه زن ها در تنگنا و حصار بودند و از جامعه ، بى اطلاع تر از مردان ، زنانى وجود داشتند كه با اينكه به مسائل دينى خود اشراف نداشتند ، امّا به هر

1.همان ، ج ۳ ، ص ۶۱۹ ـ ۶۲۱ .

2.همان ، ج ۴ ، ص ۱۸۱ .

3.همان ، ج ۵ ص ۴۴۹ .

صفحه از 366