حقيقت ايمان و كفر در« شرح اُصول الكافي » ازمنظر ملّا صالح مازندراني - صفحه 311

و يا در نمونه اى ديگر، آن گاه كه شخصى از امام باقر عليه السلام در باره اين آيات مى پرسد :
«در دل هاى مؤمنان، آرامش را فروفرستاد» . ۱«و آنها را با روحى از جانب خود ، تأييد كرده است» . ۲
امام باقر عليه السلام ، هر دو آيه را به ايمان تفسير مى نمايد. شارح ، بر اين باور است كه اسناد سكينه به قلب در آيه ياد شده و نيز تفسير «سكينه» و «روح» از جانب امام باقر عليه السلام به ايمان، گواه بر آن است كه ايمان ، حقيقتى است كه رويش آن ، در قلب رخ مى دهد ۳ ؛ چنان كه باز در روايتى ديگر ، امام صادق عليه السلام در تعريف ايمان فرموده است :
ايمان ، آن است كه در قلب پديد آمده باشد و اسلام ، چيزى است كه بر اساس آن ، ازدواج صورت مى گيرد .۴
با مطالعه اين چند سطر كه در آنها ، ديدگاه شارح گزارش شده است، چنين به نظر مى رسد كه ايمان از منظر ملاصالح ، همان «تصديق» است و وى اقرار زبانى را در تعريف ايمان ، داخل نمى داند. با اين حال ، براى نتيجه گيرى نهايى ، بايد مجموع گفته هاى شارح را در شرح همه روايات ، بررسى كرد. برداشت شارح از چندين روايت ، چنين است كه اقرار زبانى نيز از شروط و اركان اساسى ايمان است. نمونه هايى از گفتار شارح در اين باره ، در ذيل خواهد آمد:
امام صادق عليه السلام در پاسخ به درخواست شخصى كه از حدود ايمان پرسيده بود، فرمود :
[حدود ايمان ، عبارت است از] گواهى دادن به يگانگىِ خداوند و رسالت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و اقرار و اعتراف به هر آنچه وى از سوى خدا آورده است و... .

1.سوره فتح، آيه ۴.

2.سوره مجادله، آيه ۲۲.

3.شرح اُصول الكافى، ج۸، ص ۴۶.

4.همان، ص ۴۶. شارح همچنين در چندين جا، به فراخور سخن، بيان مى كند كه ايمان، همان تصديق و امرى قلبى است. براى نمونه، ر. ك: همان: ج۸، ص ۱۰۰ و ۱۳۹ و ج۹، ص ۲۰ و ۳۸ و ج۱۰، ص ۶۸.

صفحه از 344