سوم . ايمان ، داراى سه ركن تصديق قلبى، اقرار لسانى و عمل است . بر اساس تفسيرى كه شارح از مجموعه روايات ايمان به دست داده است، اين ديدگاه ، ايمان كامل و در درجات بالا را شامل مى شود ؛ امّا تحقّق ايمان اوّليه ، منوط به دو شرط تصديق و اقرار است .

هـ . ارتباط ايمان و گناه

در گفتارهاى پيشين ، بر نقش بنيادين عمل در رشد و شكوفايى ايمان ، پاى فشرديم . اينك بر آنيم كه ديدگاه شارح را در باره گناه و ارتباط آن با ايمان ، بررسى كنيم . بسيارى از روايات، مؤمن را از گناه دور دانسته اند و يا او را از رذايل و خوى هاى پست، نهى كرده اند. اكنون سؤال آن است كه آيا گناه ، با ايمان قابل جمع است؟ به ديگر سخن، آيا مؤمن مى تواند گناه كند و ايمان وى نيز محفوظ بماند يا آن كه گناه ، باعث زوال ايمان است؟ بنگريم كه شارح با استفاده از روايات، ارتباط ايمان و گناه را چگونه بيان مى دارد.
وى در شرح حديثى از امام باقر عليه السلام ، به ارتباط ايمان با گناه اشاره مى كند . در اين روايت ، امام باقر عليه السلام از قول پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرموده است:
اهل علم در آن شك ندارند كه پيغمبر چنين فرموده است: زناكار در حين زنا ، مؤمن نيست ، و دزد نيز در هنگام دزدى ، مؤمن نيست .^۱
ملا صالح در شرح اين حديث مى نويسد:
ظاهر اين روايت و روايات ديگرى از اين دست ، گوياى آن است كه زناكار و دزد، مؤمن نيستند و اگر در حال گناه و بدون توبه بميرند، همانند كفّار، جاودانه در آتش خواهند ماند. اما در مقابل، روايت ديگرى نيز از ائمه عليهم السلام رسيده كه اين بزرگواران، گناهكار و اهل معصيت را «فاسق» ناميده اند ، و فاسق كسى است كه در قيامت بر اساس شرايطى، از شفاعت بهرمند خواهد شد.