حقيقت ايمان و كفر در« شرح اُصول الكافي » ازمنظر ملّا صالح مازندراني - صفحه 339

سرزمين هاى خود نرانيد... آيا به بخشى از كتاب ايمان مى آوريد و به بخشى ديگر ، كفر مى ورزيد؟! پس جزاى كسى از شما كه چنين كند، چيست؟» . 1
امام صادق عليه السلام سپس تبيين به اين آيه پرداخته و فرموده است :
آيه ، به بنى اسرائيل به جهت ترك دستورهاى الهى ، نسبت كفر داده و [اگر چه خداوند] بدانها نسبت ايمان نيز داده است ؛ ولى آن را از ايشان نپذيرفت و [از اين رو ،] ايمان آنها نزد خداوند ، براى آنها سودى ندارد . 2
مرحوم ملاصالح، درباره اين وجه از كفر ، تعريفى به دست نداده است ؛ اما مى توان گفت كه از نظر وى ، اين وجه از كفر و نيز وجه پيشين (كفر نعمت) ، در مواردى با ايمان قابل جمع هستند. اين نكته را مى توان در شرح حديثى از امام صادق عليه السلام در يافت. در آن روايت ، چنين آمده است :
آن گاه كه از بنده مؤمن گناهى سر مى زند، خداوند به او هفت ساعت مهلت مى دهد [كه توبه كند] . پس اگر از خداوند طلب آمرزش كرد، گناهى براى او نوشته نمى شود و اگر مهلت وى سپرى شد و وى استغفار نكرد، گناهى براى او نوشته مى شود . [گاهى] مؤمن بعد از بيست سال ، به ياد گناه خود مى افتد تا از خداوند طلب مغفرت كند و بخشوده شود . [اما ]كافر ، گناه خود را بعد از ساعتى از خاطر مى برد .
شارح معتقد است كه با توجه به آن كه در كفر جحود و انكار، توبه از گناه براى كافر فايده اى ندارد، پس مراد از كفر در اين روايت ، همان كفر جحود است و نمى توان آن را به كفر نعمت يا كفر به معناى سرپيچى از دستور خدا تفسير كرد. 3
بر اين اساس ، از آن جا كه كفر نعمت يا كفر سرپيچى از دستور خداوند ، از راه توبه قابل بخشش هستند ، مى توان نتيجه گرفت كه اين دو كفر ، مؤمن را از ايمان خارج

1.سوره بقره ، آيه ۸۴ .

2.شرح اُصول الكافى ، ج۱۰، ص ۶۶.

3.همان، ص ۱۷۵.

صفحه از 344