نفي برداشت تحريف از صحيحه هشام در « الكافي » - صفحه 195

دو . با اين توجّه ، طبيعى بود كه انبوهى از احاديث نامعتبر و يا نيازمند به تأويل، بر جاى ماندند . اين بخش نامعتبر نيز ، ممكن است كه از مصادر حديثىِ نامعتبر آمده باشند، و يا در كتب حديثى معتبر باشند؛ ولى خود احاديث ، داراى اسانيدى ضعيف يا متونى شاذّ و مخالف كتاب و سنّت و عقل و مشاهدات باشند ، خواه قابل تأويل ، و خواه تأويل ناپذير و ساقط از درجه اعتبار.
با عنايت به آنچه اشاره شد، اين پژوهش در چهار بخش ، سامان مى يابد:
الف . متن و اِسناد حديث؛ ب . پاسخى مبتنى بر پژوهش در نُسخ حديث؛ ج . پاسخى مبتنى بر تحقيق در مفاد حديث؛ د . پاسخى مبتنى بر تدقيق در مبانى حجّيت حديث.

الف . متن و اِسناد حديث

كلينى به اِسنادش از «علىّ بن الحكم، عن هشام بن سالم، عن أبى عبد اللّه عليه السلام ، مى گويد : «إنّ القرآن إذا جاء به جبرئيل عليه السلام إلى محمّد صلى الله عليه و آله ، سبعة عشر ألف آية» . ۱
در برخى نسخ الكافى : «سبعة آلاف آية» آمده است .
حديث از نظر سندى ، صحيح محسوب مى شود؛ زيرا «علىّ بن الحكم» از ثقات و اجلّاى ، ۲ اصحاب امام رضا و امام جواد عليهماالسلام است.

1.الكافى ، ج ۲ ، ص ۶۳۴ ، ح ۲۸.

2.شيخ طوسى مى گويد: «علىّ بن الحكم الكوفى ، ثقة جليل القدر، له كتاب أخبرنا به جماعة عن محمّد بن على بن الحسين بن بابويه، عن أبيه عن محمّد بن أحمد بن هشام، عن محمّد بن أحمد بن السندى عنه؛ و رواه محمّد بن على عن أبيه، عن محمّد بن الحسن عن سعد بن عبد اللّه عن أحمد بن محمّد عنه؛ و أخبرنا به ابن أبى جيّد عن ابن الوليد عن الصفّار و أحمد بن إدريس و الحميرى و محمّد بن يحيى عن أحمد بن محمّد عنه» (الفهرست ، ص ۱۵۱ ، ش ۳۷۶).

صفحه از 216