اگر به مفاهيم «تنزيل» و «اقراء» توجّه كنيم و شأن نزول آيات و تطبيق و مصداق كامل آيات را در نظر آوريم، به روشنى در مى يابيم كه مراد از اين احاديث ، بيان نشانه هاى ويژه و صفات روشن اهل بيت عليهم السلام در قرآن و احياناً كتاب هاى گذشتگان است و اگر تصريحى از نام آنان بوده ، از باب تفسيرى است كه انبياى گذشته ، براى امّت هايشان داشته اند ؛ چون در روايات فريقين ، شأن نزول و تأويل بسيارى از آيات درباره عترت رسول اكرم صلى الله عليه و آله وسلم بويژه امام على عليه السلام است . ۱
از همين رو، جامع نگرى در احاديث ، اقتضا مى كند رواياتى كه تصريح دارند نام ائمّه اطهار ، به صورت مشخّص در قرآن به كار نرفته است ، در نظر آوريم ؛ از جمله حديث كلينى (با سند صحيح) از ابا بصير كه مى گويد: از امام صادق عليه السلام درباره [معناى ]آيه « أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِى الْأَمْرِ مِنكُمْ ... » پرسيدم امام فرمود: «اين آيه ، درباره على و حسن و حسين[ عليهم السلام ]نازل شده است» . گفتم: مردم مى گويند كه چرا نام على و اهل بيتش در كتاب خدا نيامده است؟ حضرت فرمود:
به آنان بگو، بر پيامبر خدا صلى الله عليه و آله وسلم نماز نازل شد ، ولى نامى از سه ركعت و چهار ركعت آن در قرآن نيست ، تا آن كه پيامبر خدا صلى الله عليه و آله وسلم آنها [تعداد ركعات و احكام نماز را] براى مردم تفسير كردند ؛ [درباره اولى الامر نيز همين طور، شرح و تفسير آن به عهده پيامبر خدا صلى الله عليه و آله وسلماست] .۲
آية اللّه خويى در پى اين حديث مى نويسد:
اين حديثِ صحيح ، بر تمام آن روايات حاكم است [يا لا اقل نص در مراد، و آن روايات ظاهر در مرادند] و مراد آنها را روشن مى كند ، به اين كه نام ائمه عليهم السلام در
1.در شواهد التنزيل ، آياتى كه درباره اهل بيت عليهم السلام نازل شده ، آورده شده است . نيز ر.ك : ترجمة الإمام على من تاريخ دمشق ، ج ۲، ص ۴۲۸، رقم ۹۳۵ ـ ۹۴۰؛ المعجم الكبير ، ج ۱۱، رقم ۱۱۶۸۷؛ المناقب للخوارزمى ، ص ۱۷۹؛ حلية الأولياء ، ج ۱، ص ۶۴ .
2.الكافى ، ج ۱، ص ۲۸۶.