برخى ديگر ، با مدلول تضمّنى و يا التزامى.
براى دسته اوّل ، مى توان اين مثال را كه امام باقر عليه السلام براى سعد الخير نوشته است ، آورد:
وكان من نبذهم الكتاب أن أقاموا حروفه وحرّفوا حدوده فهم يروونه ولايرعونه والجهال يعجبهم حفظهم للرواية والعلماء يحزنهم تركهم للرعاية . ¹
همان گونه كه ملاحظه مى شود ، تعبير امام عليه السلام نشانگر اين است كه الفاظ و تعابير و كلمات قرآن ، تا آن زمانْ دست نخورده بوده و عبارت ـ كه ظاهرا شامل اكثر مردمان آن زمان است ـ ، حاكى از اهتمام ويژه راويان و ناقلان ، در حفظ و نقل كامل الفاظ و عبارات و كلمات قرآن دارد ، هر چند محتواى آن را دگرگون مى ساختند و به خورد افكار عمومى جامعه مى دادند.
چنان كه ملاحظه شد ، مدلول مطابقىِ اين حديث ، با وجود تعابيرى چون «أقاموا حروفه» و «حفظهم للرواية» ، كامل بودن قرآن موجود در آن زمان از جهت الفاظ و كلمات است و اين كه ظاهر قرآن تا آن دوره ، گرفتار تحريف نشده بود و اين مطلب تا امروز نيز ادامه دارد.
امّا برخى روايات ، با «دلالت تضمّنى» ، بر اين مطلب دلالت مى كنند ، مثل رواياتى كه مرحوم كلينى ، آنها را در باب «الردّ إلى الكتاب والسنّة وأنّه ليس شى ء من الحلال والحرام و جميع ما يحتاج الناس إليه إلّا وقد جاء فيه كتاب أو سنّة» ² آورده است، از جمله ، حديثى كه در آن ، ابو الجارود از امام باقر عليه السلام نقل مى كند كه آن حضرت فرمود:
إذا حدّثتكم بشى ء فاسألونى من كتاب اللّه ، ثمّ قال فى بعض حديثه ، إنّ رسول اللّه صلى الله عليه و آله نهى عن القيل والقال ، و فساد المال ، و كثرة السؤال ، فقيل له : يا ابن رسول اللّه أين هذا من كتاب اللّه قال : إنّ اللّه عز و جل يقول : لا خير فى كثير من نجواهم إلا من