آفاق علم امام در « الكافي » - صفحه 494

اين روايات ، علمى كه براى انبيا ، رسولان و ملائكه آشكار شده ، ائمه عليهم السلام نيز آن را دارا هستند . اما علم مكلوف كه خداوند آن را براى خود اختصاص داده است ، هر گاه در چيزى از آن ، بدا حاصل شود خداوند علم آن را به ائمه عليهم السلام مى دهد . امام صادق عليه السلام مى فرمايد :
إنّ للّه تبارك و تعالى ، علمين : علما أظهر عليه ملائكته و أنبيائه و رسله ، فما أظهر عليه ملائكته و رسله و أنبيائه فقد علمناه . و علما إستأثر به فإذا بدأ اللّه فى شى ءٍ منه ، أعلمنا ذلك و عرض على الأئمة الذين كانوا من قبلنا ؛۱همانا ، براى خداى تبارك و تعالى ، دو علم هست . علمى كه آن را بر ملائكه ، انبيا و رسلش آشكار نموده است ، پس هر آنچه را كه بر ملائكه ، رسولان و انبيائش آشكار كرده ، علم آن را به ما داده است . و علمى كه به خودش اختصاص داده است ، پس هر گاه در چيزى از آن ، بدا حاصل شود ، خداوند ما را به آن ، عالم مى كند در حالى كه بر ائمه پيش از ما نيز عرضه شده است .
اين قبيل روايات ، با رواياتى كه دلالت بر زياد شدن علم ائمه عليهم السلام دارند ، هماهنگى داشته و گوياى اين مطلب هستند كه علم مكفوف كه مختص به خداى تعالى است ، تقديرات و خلق جديد ، محو و اثبات در كتاب بدائيات است كه هر گاه خداوند بخواهد به تدريج علم آنها به امام عليه السلام داده مى شود . همچنين اين روايات با روايات نفى علم غيب نيز سازگار است ، بدين معنا كه مراد اهل بيت عليهم السلام از نفى علم غيب ، عدم آگاهى ايشان از اين امور است كه هنوز تقدير نشده اند و پس از تقدير ، علم آنها به ائمه عليهم السلام داده مى شود كه به تعبير خود ايشان ، افضل علوم ايشان نيز همين است . اين دو مورد در مبحث مربوط به هر كدامشان ، بيشتر توضيح داده خواهد شد .

1 . ائمّه عليهم السلام ، وارث علم خاتم الانبيا عليهم السلام

برخى روايات تصريح دارند كه امير المؤمنين عليه السلام و ائمه و اهل بيت عليهم السلام ، در تمام

1.الكافى ، ج ۱ ، ص ۲۵۵ .

صفحه از 514