محقق گرامى ، آقاى بيابانى اسكويى ، در توضيح اين روايت مى نويسد :
بنا بر آن روايت ،۱بيشتر علوم پيامبر صلى الله عليه و آله و علوم امامان اهل بيت عليهم السلام ، علوم جمعى و جملى هست كه نياز به تفسير دارد . و خداوند متعال تفسير آن را بنا بر مصالحى به تدريج در شب هاى قدر و شب هاى جمعه و يا روز به روز ، به آنها مى رساند . يعنى خداوند متعال ، پيامبر و امامان را عالم به علومى كه در آينده تحقق پيدا خواهد كرد ، نموده است ، ولى همه آنها را كه به آنها تعليم كرده ، وعده نداده است كه حتما و به طور قطعى در خارج ، موجود كند . خداوند متعال ، در اين امور آزاد و مختار است و مى تواند آن را كه در كتاب ثبت كرده و به پيامبر و وصى آموخته است ، در خارج تحقق دهد و مى تواند هيچ يك از آن ثبت شده و تعليم داده شده را در خارج به وجود نياورد . بلكه آنها را علم و آگاهى داده و ايجاد امورى را براى آنها به طور حتم و قطع مشخص كرده كه انجام خواهد گرفت و امورى ديگر را موقوف به خواست خود نموده و برخى ديگر را تازه در كتاب ثبت مى كند كه پيش از اين در آن نبوده است . و اين دو قسمت ، به تدريج به پيامبر و امام عليهم السلام ابلاغ مى گردد .۲
و . علمى كه هر صبح و شب به ائمه عليهم السلام مى رسد
با توجه به همين اندك رواياتى كه در باب منابع علمى و سعه علم ائمه عليهم السلام مطرح شد ، فراتر بودن علوم ائمه عليهم السلام را از محدوده درك و فهم ما روشن گشت . اما جالب است كه ائمه عليهم السلام هيچ يك از اين منابع و علوم را بزرگ ترين منبع و عظيم ترين علم خود نمى دانند بلكه علمى را معرفى مى كنند كه عظيم تر از تمام علوم ياد شده است . ۳ و آن ، علمى است كه هر روز و بلكه هر ساعت و هر لحظه به ايشان افاضه مى شود .
1.منظور ، روايتى است كه در توضيح حدوث علوم جديد براى امامان عليهم السلام آمده است .
2.معرفت امام ، ص ۷۸ ـ ۸۳ .
3.مسلّم است علمى كه هر صبح و شب به ائمه عليهم السلام مى رسد ، تفصيل چيزهايى است كه در قرآن آمده است . لذا معرفى اين علم ، به عنوان عظيم ترين منبع علم با اين كه قرآن منبع اصلى علوم امامان است ، منافاتى ندارد .
