اين سعادت، بنا بر روايات متعدد، متبدّل به شقاوت نمى شود؛ ولى شقاوتْ ممكن است در اثر طاعت در دنيا، به سعادت تبديل گردد. ۱
امام صادق عليه السلام فرمود:
لا يتحوّل مؤمن عن إيمانه ولا ناصب عن نصبه وللّه المشية فيهم؛۲مؤمن، از ايمانش بر نخواهد گشت و هيچ ناصبى، از نصبش بر نمى گردد و خدا در برگرداندن ناصبى از نصبش، صاحب مشيّت است.
6 . بدأ در روايات موت اسماعيل، فرزند امام صادق عليه السلام
امام هادى عليه السلام مى فرمايد:
بدا للّه فى أبى محمّد بعد أبى جعفر ما لم يكن يعرف له كما بدأ له فى موسى بعد مضى اسماعيل ما كشف به عن حاله؛۳درباره امام عسكرى عليه السلام و برادرش ابى جعفر، براى خداوند سبحان، بداء شد در آنچه براى ابو جعفر انتظار نمى رفت، همان طورى كه در مورد موسى بن جعفر عليهماالسلامو اسماعيل، براى خداوند متعال، بداء شد كه حال وى را براى مردم، روشن و آشكار ساخت.
در زيارت حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام با عبارت: «السلام عليك يا من بدأ فى شأنه» ، ۴ به اين مطلب، تأكيد شده است.
البته بايد دانست كه بداء براى خداوند در موت اسماعيل بود و بداء نسبت به موت سيّد محمّد، قبل از امام هادى عليه السلام هم مانند بداء در اسماعيل بود. يعنى تقدير به اين بود كه اسماعيل بعد از امام صادق عليه السلام از دنيا رفت، نه اين كه بداء در امامت موسى بن جعفر عليهماالسلام شده باشد تا تنافى با رواياتى كه نص بر تعداد و اسماى ائمّه عليهم السلام
1.بحث از طينت و وجود عوالمى پيش از دنيا براى انسان، مقاله اى مستقل مى طلبد و ما در اين جا به تناسب بداء در شقاوت و سعادت، با اشاره به آن، رد مى شويم.
2.الكافى، ج ۱، ص ۱۵۴، ح ۲.
3.همان، ج ۱، ص ۳۲۷، ح ۱۰.
4.همان، ج ۴، ص ۵۷۸، ح ۱.
