وارد شده، به دقّت مورد بررسى قرار دهيم تا مبادا چيزى را كه هيچ حقيقتى ندارد، به امامان عليهم السلام نسبت دهيم.
امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
إنّ للّه علمين: علم مكنون مخزون لا يعلمه إلّا هو ومن ذلك يكون البداء وعلم علمه ملائكته ورسله وانبيائه ونحن نعلمه؛ ¹ براى خدا، دو علم است: علمى كه مستور و مخزون است كه جز او كسى آن را نمى داند كه بداء، از اين علم است؛ و علمى كه به فرشتگان، رسولان و پيامبرانش تعليم كرده است و ما هم آن را مى دانيم.
اين حديث شريف، به روشنى دلالت دارد كه بداء ـ نعوذ باللّه ! ـ از جهل و نادانى نيست؛ بلكه از علم و آگاهى است. خداوند سبحان، چنانچه تقدير قبلى را مى داند، تقديرى كه بعدا صورت مى گيرد را نيز مى داند و جهل، به هيچ كدام از آن دو، راه ندارد؛ ولى در مرحله فعل، نمى شود هر دو تقدير را به وجود آورد و لذا در مقام فعل، تغيير و تحوّلات صورت مى گيرد.
امام باقر عليه السلام مى فرمايد:
عالم الغيب فإنّ اللّه عز و جل عالم بما غاب عن خلقه فيما يقدر من شى ء؟ ويقضيه فى علمه قبل أن يخلقه وقبل أن يفيضه إلى الملائكة فذلك يا حمران! علم موقوف هذه إليه فيه المشيئة فيفيضه إذا أراد و يبدو له فيه فلا يمضيه. فأمّا العلم الذى يقدره اللّه عز و جل فيقضيه ويمضيه، فهو العلم الذى انتهى إلى رسول اللّه ثمّ إلينا؛ ² خداوند، عالم الغيب است؛ داناست به آنچه كه از خلقش نهان است در آنچه به علم خود تقدير كند و در اجرا گذارد پيش از آفرينش آن و پيش از آن كه به فرشتگان ابلاغ كند. اى حمران! اين است علمى كه در نزد خدا برجاست و مورد خاص او