قدر ، به آنها امر مى شد كه تا سال آينده چه كار كنند». ^۱
براساس دسته ديگرى از روايات، در هر شب جمعه، يا لحظه به لحظه، به علم امام عليه السلام اضافه مى شود. تمام اين روايات، دلالت دارد بر اين كه خدا، پيامبر صلى الله عليه و آله و أئمّه عليهم السلام را عالم به علومى كه در آينده تحقّق پيدا خواهد كرد، نموده است؛ ولى در همه آنها، وعده حتمى و قطعى به وقوع خارجى نداده است؛ چرا كه خداوند، در تحقّق و عدم تحقّقش مختار است و اين امر، اشكالى در علم و حكمت خدا ايجاد نمى كند. به همين جهت بود كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود:
لولا آية فى كتاب اللّه لحدّثتكم بما كان وبما يكون وما هو كائن إلى يوم القيامة. فقلت أيّة آية؟ قال: قول اللّه :«يَمْحُواْ اللَّهُ مَا يَشَآءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِندَهُ أُمُّ الْكِتَـبِ»^۲.^۳
لذا بايد گفت اولاً، اساسا اشكال ندارد كه خداوند، قسمتى از علم غيب خود را براى پيامبر صلى الله عليه و آله يا أئمّه عليهم السلام بيان نكند؛ ثانيا، درست است كه خدا آنها را از امورى آگاه كرده است، ولى قول قطعى به وقوع آنها نداده است كه بدون هيچ گونه كم و كاستى اى انجام بشود؛ بلكه در امورى به طور حتم و يقين، آنان را آگاه كرده است و در عين حال، ممكن است كه امورى ديگر را مشروط به مشيّت خود كرده باشد.
امام صادق عليه السلام فرمود:
إنّ اللّه عز و جل أخبر محمّد صلى الله عليه و آله بما كان منذ كانت الدنيا و بما يكون إلى انقضاء الدنيا و أخبره بالمحتوم من ذلك واستثنى عليه فيما سواه؛^۴به درستى كه خداوند عالم، آنچه كه از اوّل دنيا تا آخر دنيا خواهد بود، به حضرت محمّد صلى الله عليه و آله خبر داد و آنچه حتمى بود را از آنچه غير حتمى بود، جدا كرد و در آن، شرطِ إن شاء اللّه آورد.^۵