تبيين مفهوم آيه نبوده اند ؛ گاهى به دليل غفلت از مصداق هاى مهم يا كامل ، بويژه در عصر حاكمان جور ، اذهان را به سمت آن معطوف مى داشته اند . طبيعى است كه بيان يك مصداق ، هر چند آن مصداق ، بارز و كامل باشد ، از عموم و شمول دايره مفهوم يك متن ، چيزى نمى كاهد . اگر صراط مستقيم ، بر اميرمؤمنان عليه السلام تطبيق مى گردد ، بدان معنا نيست كه راه انبياى گذشته يا امامان پس از او ، صراط مستقيم ، به حساب نيايد . ^۱
اين نكته ، رهگشاى فهم بسيارى از رواياتْ در باب ولايت است كه سخن از مصداق يا كامل ترين مصداق مفاهيم كلّى قرآنى به ميان آورده اند . به روشنى مى توان ادّعا كرد كه ولايت ، از اركان دين و مبانى اسلام ^۲ و در صدر الزاماتى است كه گروهى ، آن را بر نمى تابند و از نعمت هايى است كه آن را مى شناسند ، و انكار مى كنند . ^۳ اگر قرآن كريم ، امامت را «عهد خدا» ناميده است ، ^۴ پس در بيان حديث ، تطبيق عهد بر آن چه مانعى دارد؟ و اگر ولايت ، با بيشتر مفاهيم معرفتى يا توحيدى ، گره بخورد و تبلور آن به حساب آيد ، پس چه مانعى دارد كه انكار آن ، ظلم ^۵ يا ظلم بزرگْ تلقّى شود ، چنان كه قرآن كريم ، شرك را ظلم بزرگ مى خواند؟ ^۶
بدين گونه است كه مفاهيمى از قبيل : كفر يا انكار ^۷ و يا ايذاء پيامبر صلى الله عليه و آله به انگيزه مخالفت با مسئله ولايت ، ^۸ و نيز گام نهادن در مسير انحراف و ديگر آفت هاى پيشين ،