در اين كه ذكر واژه «عقبه» در سوره «بلد» ، جنبه تمثيلى دارد يا ناظر به واقعيتى از واقعيت هاى روز قيامت است ، ميان مفسّران ، اختلاف نظر وجود دارد ؛ امّا بعيد به نظر نمى رسد كه پيوند ميان عبور از عقبه و موضوع ولايت هم از باب تشبيه امر ولايت به عقبه (راه كوهستانى صعب العبور) باشد ، هر چند بر وجهى ديگر ، مى توان اطاعت از امام را جزء مصاديق عبور از عقبه دانست ؛ زيرا اگر چه در سوره بلد ، مواردى چون آزاد كردن بنده و اطعام گرسنه و يتيم خويشاوند ، مطرح شده است ، امّا در پى آن ، از ايمان ـ كه عناصرى از قبيل امامت را هم در بر مى گيرد ـ و از توصيه به حق و رحمت ـ كه گويا همان امر به معروف در حديث پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ^۱ است ـ نيز ياد شده است . البته تفسير عقبه هم ، به نوبه خود ، تأمّل برانگيز است و در اين كه ناظر به واقعيّتى در عالم پس از مرگ است يا همان صراط آخرت و يا جنبه تمثيلى دارد ، ترديدهايى به چشم مى خورد . ^۲
مى پذيريم كه تشبيه ، هم «مقرّب» است و هم «مبعّد» ؛ امّا آنچه اهميت دارد ، همان وجه مقرّب آن است كه در آيه پيداست . شارحان نيز از اين نكته غفلت نورزيده اند ^۳ كه وجه شبه ميان «امام صامت» و «بِئر معطّلة» ، مشابهت حيات معنوى و مادّى و بهره گيرى هاى روحانى و جسمانى است . البته علّامه مجلسى ، احتمال بعيدى هم ذكر مى كند كه واو در «و بئر معطلة» ، قسم باشد ؛ ولى اين نظر را نمى پسندد . ^۴
در شرح روايت 23 و در ذيل آيه «وَ لَقَدْ عَهِدْنَآ إِلَى ءَادَمَ مِن قَبْلُ»^۵ چنين آمده است :
كلمات فى محمّد و على وفاطمه و الحسن والحسين والأئمة من ذريتهم فنسى