بخش اوّل : بررسى تحليلى جايگاه سنّت نبوى در منابع حديثى شيعه
جايگاه سنّت نبوى در فقه شيعه
آنچه مسلّم است ، اين كه احاديث نبوى ، پس از قرآن كريم ، دومين منبع شيعه براى استنباط احكام اسلامى است كه با عنوان «سنّت» ، در كتب اصولى مورد بحث قرار گرفته است ، چنان كه استاد سيّد محمّدتقى حكيم ، در كتاب الاُصول العامّة للفقه المقارن ، در تعريف سنّت نزد علماى علم اصول مى گويد :
و قد اختلفوا فى مدلولها من حيث السّعة و الضيق مع إتّفاقهم على صدقها على ما صدر عن النبىّ صلى الله عليه و آله من قول أو فعل أو تقرير ؛۱هر چند در مدلول سنّت از نظر دايره شمول آن ، [ميان علماى اصول] اختلاف وجود دارد ؛ امّا همگان بر صدق اين معنا بر سنّت ، اتّفاق نظر دارند كه بر آنچه از پيامبر صلى الله عليه و آله صادر شده : سخن ، فعل و تقرير ايشان ، اطلاق مى شود .
همچنين استاد شهيد مرتضى مطّهرى ، در كتاب كلّيات علوم اسلامى ، در باره سنّت مى نويسد :
سنّت ، يعنى گفتار يا كردار يا تأييد معصوم . بديهى است كه اگر در سخنان رسول اكرم ، يك حكمى بيان شده باشد و يا محقَّق شود كه ديگران ، برخى وظايف دينى را در حضور ايشان انجام مى داده اند كه مورد تأييد و امضاى علمىِ ايشان قرار گرفته است ، يعنى ايشان با سكوت خود بر آن صحّه گذاشته اند ، كافى است كه يك فقيه (در استنباط حكم) بدان استناد كند . ۲
البته در اين خصوص ، ميان شيعه و اهل سنّت ، تفاوتى نيست ، چنان كه غزّالى در كتاب المستصفى ، در تعريف سنّت مى گويد :
1.الاُصول العامّة للفقه المقارن : ص ۱۲۲ . همچنين ، ر . ك : السنّة فى الشريعة الإسلامية ، ص ۶ : «السنّة النبويّة حجّيتها من الضروريات» .
2.كلّيات علوم اسلامى ، ج ۳ ، ص ۱۹ .
