جَآءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ» . ^۱
درباره اوّلين آيه يا سوره نازل شده ، سه ديدگاه وجود دارد :
يك . گروهى مثل كلينى ، معتقدند كه اوّلين آيات ، سه يا پنج آيه از اوّل سوره «علق» بوده است كه هم زمان با بعثت پيامبر صلى الله عليه و آله نازل شده ؛ هنگامى كه ملك فرود آمد و پيغمبر را با عنوان نبوّت ندا داد و به او گفت : بخوان ! گفت : چه بخوانم؟ سپس او را در پوشش خود گرفت و گفت : «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِى خَلَقَ * خَلَقَ الْاءِنسَـنَ مِنْ عَلَقٍ» . ^۲ اين ديدگاه ، ديدگاه اكثريت علماست .
دو . گروهى ، نخستين سوره نازل شده را «مدّثّر» مى دانند . از اُمّ سلمه نقل شده كه گفت :
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود : مدّتى را در مجاورت كوه حرا گذرانيدم . ناگهان جبرئيل را ديدم . لرزشى مرا گرفت . به خانه نزد خديجه آمدم . خواستم تا مرا بپوشاند . آن گاه آيات «يَـأَيُّهَا الْمُدَّثِّرُ * قُمْ فَأَنذِرْ ...» نازل شد . ^۳
گروهى از اين حديث ، استفاده كرده اند كه اوّلين سوره نازل شده در ابتداى وحى بر پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله اين سوره است . ^۴
سه . گروهى نيز اوّلين سوره نازل شده را سوره «فاتحه» مى دانند . زمخشرى مى گويد :
بيشتر بر اين عقيده اند كه سوره فاتحه ، اوّلين سوره نازل شده قرآن است . ^۵
واحدى نيشابورى در أسباب النزول آورده است :
گاه كه پيغمبر با خود خلوتى داشت ، ندايى از آسمان مى شنيد كه موجب هراس