فرموده) ، در حالى كه مى دانيم قرآن در مدّت بيست سال ، تدريجا يعنى قطعه قطعه و در مناسبت هاى مختلف و پيشامدهاى گوناگون نازل شده است؟ ديدگاه هاى مختلفى وجود دارد ، از جمله :
مرحوم طبرسى ، از ابن عبّاس نقل مى كند :
خداوند متعال ، قرآن را يك باره در شب قدر ، از لوح محفوظ به آسمان دنيا نازل كرد . سپس جبرئيل ، آن را قسمت به قسمت ، به صورت پنج يا ده آيه و كمتر يا بيشتر و حتّى به صورت يك آيه ، در مدّت حدود 23 سال از جانب خدا بر پيامبر صلى الله عليه و آله نازل گردانيد . ۱
نيز مشابه همين توجيه ، از طبرسى نقل شده كه او از مقاتل نقل مى كند كه گفت :
خداوند متعال ، قرآن را از لوح محفوظ بر فرشتگان كاتب و نويسنده ، در آسمان فرو مى فرستاد و در شب قدر هر سال ، همان مقدارى از قرآن را كه جبرئيل در طول سال به تدريج براى پيامبر صلى الله عليه و آله مى آورد ، يك باره نازل مى كرد . به عبارت ديگر ، در ماه رمضان هر سال ، آياتى يك باره نازل مى شد و همين آيات ، به تدريج و هماهنگ تعاقب و پيامد مقتضيات و حوادث ، بر پيامبر صلى الله عليه و آله دوباره نازل مى گرديد . ۲
اين دو توجيه را محقّق گران قدر ، دكتر حجّتى در كتاب تاريخ قرآن آورده و از جمله بهترين توجيهات بر شمرده است . ۳
آية اللّه معرفت ، اين ديدگاه ها را به علّت نبودن دليل كافى بر اثبات آن ، رد مى كند ۴ و آن ديدگاهى را مى پذيرد كه معتقد است آغاز نزول قرآن ، در شب قدر بوده است . بيشتر محقّقان نيز اين نظر را پذيرفته اند . ۵
1.مجمع البيان فى تفسير القرآن ، ج ۱۰ ، ص ۷۸۶ .
2.همان جا .
3.تاريخ قرآن ، محمّد باقر حجّتى ، ص ۴۳ ـ ۴۴ .
4.تاريخ قرآن ، محمّد هادى معرفت ، ص ۴۱ ـ ۴۲ .
5.الكشاف عن حقائق التنزيل ، ح ۵ ، ص ۲۲۷ .
