قرآن و علوم قرآني در كتاب « الكافي » - صفحه 323

اين بود كه به شما جمع آن را خبر بدهم تا آن را قرائت كنيد» .
درباره مصحف على عليه السلام ابن نديم مى گويد : اوّلين مصحفى كه گردآورى شد ، مصحف على بود و اين مصحف ، نزد آل جعفر بود . سپس مى گويد : مصحفى را ديدم نزد ابى يعلى حمزه حسنى كه با خطّ على بود و چند صفحه از آن افتاده بود و فرزندان حسن بن على ، آن را به ميراث گرفته بودند . ۱
امّا اين كه در احاديث مذكور آمده بود كه در قرآن حضرت على عليه السلام ، اسامى افرادى از قريش آمده يا با آن قرآن هاى معمولى تفاوت داشت ، به خاطر ويژگى هايى است كه اين مصحف داراست :
اوّل ، اين كه ترتيب دقيق آيات و سور طبق نزول آنها (قرار گرفتن سور مكّى پيش از مدنى) در اين مصحف ، رعايت شده بود و كاملاً مراحل و سير تاريخى نزول آيات در آن ، روشن بود . بدين وسيله ، تشريع احكام ، خصوصا مسئله ناسخ و منسوخ در قرآن فهميده مى شد .
دوم اين كه در اين مصحف ، قرائت آيات ، طبق قرائت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ـ كه اصلى ترين قرائت بود ـ ، ثبت شده بود و هرگز اختلاف قرائت ، در آن راهى نداشت . بدين ترتيب ، راه براى فهم محتوا و به دست آوردن تفسير صحيح آيه ، هموار بود و اين امر ، اهمّيت به سزايى داشت .
سوم اين كه اين مصحف ، شامل تأويل و تنزيل بود ؛ يعنى موارد نزول و مناسبت هايى را كه موجب نزول آيات و سوره ها بود ، در حاشيه مصحف ، توضيح مى داد . چنان كه آن حضرت عليه السلام مى فرمايد :
و لقد جئتهم بالكتاب مشتملاً على التنزيل و التأويل . ۲

1.الفهرست ، ابن نديم ، ص ۴۷ ـ ۴۸ .

2.آلاء الرحمن فى تفسير القرآن ، ج ۱ ، ص ۲۵۷ .

صفحه از 332