همه احكام عقلى ما ، اعم از عقل نظرى ـ كه حكم به ضرورت و امكان مى كند ـ و عقل عملى ـ كه بر اساس مصالح و مفاسدْ حكم به حسن و قبح مى كند ـ ، از مقام فعل خداى تعالى أخذ مى شود و بر فعل الهى تكيه دارد. پس تحكيم عقل بر خداى تعالى و تقييد اطلاق غيرمتناهى ذات و تحديد آن به احكام عقل ـ كه از مقام تحديد و تقييد مأخوذ است ـ ، جرمى بزرگ است ... ؛ زيرا در تحكيم عقل نظرى به خداى تعالى ، حكم به محدوديت مى شود و حدّ ، مساوى با معلوليت است... .
پس روشن است كه درك عقل از شناخت خدا ، كوتاه است و عقل ، هر قدر هم كامل تر گردد ، از رسيدن به خداى سبحان ، عاجز و ناتوان است و هر حكمى كه از عقل صادر شود ، بر خداى سبحان جارى نخواهد شد. بديهى است كه مراد از حكم عقل ، درك و كشف آن است. امام باقر عليه السلام به همين مطلب تصريح كرده ، مى فرمايد:
كَيْفَ تُدْرِكُهُ الْأَوْهَامُ وَ هُوَ خِلَافُ مَا يُعْقَلُ وَ خِلَافُ مَا يُتَصَوَّرُ فِى الْأَوْهَام ؛^۱چگونه اوهام مى توانند او را درك كنند ، درحالى كه او بر خلاف چيزى است كه عقل در مى يابد و بر خلاف چيزى است كه در اوهام تصوّر مى شود؟

دو . رواياتى كه دلالت بر جواز تفكّر در خدا دارد

در مقابل ، رواياتى وجود دارند كه در آنها ، نه تنها تفكّر در خداى تعالى ، جايز شمرده شده ، بلكه بهترين عبادت نيز به شمار آمده است .
حديث اوّل . امام صادق عليه السلام مى فرمايد:
أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ ، إِدْمَانُ التَّفَكُّرِ فِى اللَّهِ وَ فِى قُدْرَتِهِ ؛ ² بهترين عبادت ، تداوم تفكّر در خدا و قدرت اوست .
حديث دوم . امام رضا عليه السلام مى فرمايد:
لَيْسَ الْعِبَادَةُ كَثْرَةَ الصَّلَاةِ وَ الصَّوْمِ ، إِنَّمَا الْعِبَادَةُ التَّفَكُّرُ فِى أَمْرِ اللَّهِ عز و جل ؛ ³