عقل و دين و سازگاري آن دو در اصول « الكافي » - صفحه 76

آية اللّه جوادى آملى مى گويد:
دين ، مجموعه عقايد، اخلاق، قوانين و مقرّراتى است كه براى اداره امور جامعه انسانى و پرورش انسان ها باشد. گاهى همه اين مجموعه ، حق و گاهى همه آنها ، باطل و زمانى مخلوقى از حق و باطل است. اگر مجموعه حق باشد ، آن را دين حق و در غير اين صورت، آن را دين باطل و التقاطى از حق و باطل مى نامند . دين حق، دينى است كه عقايد، قوانين و مقرّرات آن از طرف خداوند نازل شده و دين باطل ، دينى است كه از ناحيه غير خداوند تنظيم و مقرّر شده است . ۱
جعفر سبحانى در تعريف دين گويد:
دين ، يك معرفت و نهضت همه جانبه به سوى تكامل است كه چهار بُعد دارد: اصلاح فكر و عقيده، پرورش اصول عالى اخلاقى انسان، حُسن روابط افراد و اجتماع، حذف هرگونه تبعيض هاى ناروا. ۲
تعاريف فوق ، تعاريف عامى از دين است ؛ ولى معناى خاص آن به تصريح قرآن كريم، اسلام است و جز اسلام ، هيچ آيينى از كسى پذيرفته نيست. يعنى خداى بزرگ آن را نمى پذيرد : «إِنَّ الدِّينَ عِندَ اللَّهِ الْاءِسْلَـمُ»۳ و «وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الْاءِسْلَـمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ» . ۴ و اين از آن روست كه شهادت گفتن و ايمان آوردن به آنچه رسول آورده، همانا فرمانبردارى از فرمان هاى خداست، بى آن كه كاستى و تباهى بدان راه يابد. ۵
اسلام در اين معنا ، دين تمام پيامبران پيش از اسلام نيز هست كه سعادت جهان آخرت در پيروى از خداوند است. همه پيامبران ، بر اين موضوع تصريح كرده اند كه راه رستگارى، تسليم در برابر خداوند و فرمانبردارىِ صادقانه از او است . تأكيد

1.شريعت در آيينه معرفت، ص ۹۳ ـ ۹۴ .

2.فصل نامه نقد و نظر، ش ۳ ، ص ۱۹ .

3.سوره آل عمران ، آيه ۱۹ .

4.سوره آل عمران ، آيه ۸۵ .

5.ر . ك : تفسير التبيان ، ج ۲ ، ص ۴۱۸ .

صفحه از 104